چگونه مجوز سلاح گرم بگیریم

ببینید رفقا، راستش را بخواهید گرفتن مجوز سلاح گرم در ایران آنقدرها هم که شاید فکر می کنید ساده نیست و برای اکثر مردم تقریباً غیرممکن است. این موضوع قوانین خیلی سفت و سختی دارد و فقط در شرایط خاص و برای افراد خیلی محدودی این امکان وجود دارد.

حمل و نگهداری سلاح گرم در کشور ما شوخی بردار نیست و قانون گذار حسابش را از بقیه چیزها جدا کرده است. اگر بخواهیم خودمانی حرف بزنیم، اینجا خبری از آن داستان های فیلم های هالیوودی که هر کسی می تواند برای دفاع شخصی اسلحه داشته باشد، نیست. قوانین ایران بسیار سخت گیرانه اند و هدف اصلی شان حفظ امنیت عمومی و جلوگیری از هرج ومرج است. همین قوانین سفت و سخت هم باعث شده اند که دریافت مجوز سلاح، یک آرزوی دست نیافتنی برای بیشتر مردم باشد و فقط معدود افراد خاص با دلایل قانع کننده و قانونی بتوانند سراغش بروند. در این مقاله می خواهیم یک بار برای همیشه و به صورت شفاف، همه ابهامات مربوط به این موضوع را برطرف کنیم و به شما بگوییم که واقعاً قضیه از چه قرار است، چه کسانی می توانند برای مجوز اقدام کنند، چه مراحلی دارد و اگر خدای نکرده بدون مجوز سلاح داشته باشید، چه عواقب وحشتناکی در انتظارتان خواهد بود. پس اگر فکر و خیال گرفتن مجوز سلاح گرم به سرتان زده یا صرفاً کنجکاو هستید که قوانین این حوزه چطور کار می کنند، جای درستی آمده اید. بیایید با هم ببینیم واقعیت ماجرا چیست و در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران، چطور می شود سراغ این کار رفت.

مجوز سلاح گرم در ایران؛ یک راهنمای خودمانی ولی جدی!

همانطور که گفتم، بحث حمل و نگهداری سلاح در ایران خیلی جدی است و زیر نظر قوانین سفت و سخت کشور است. مهم ترین قانون هم «قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۰» است. این قانون، ستون فقرات تمام تصمیمات و رویه های مربوط به سلاح در ایران را تشکیل می دهد و همه چیز باید طبق آن پیش برود. این قانون برای اینکه بحث سلاح را ساماندهی کند، انواع مختلف سلاح را دسته بندی کرده تا تکلیف هر کدام روشن باشد. این دسته بندی ها به شرح زیر هستند:

• سلاح های گرم جنگی: اینها همان سلاح هایی هستند که در جنگ ها و عملیات نظامی استفاده می شوند؛ مثل کلت های جنگی، مسلسل ها، کلاشینکف و این جور چیزها. داشتن اینها برای عموم مردم ممنوعِ ممنوع است و فقط نیروهای مسلح آن هم با مجوز سازمانی می توانند داشته باشند.
• سلاح های گرم شکاری: اینها هم شامل تفنگ های ساچمه زنی و گلوله زنی می شوند که اسمشان هم رویش است، برای شکار استفاده می شوند. برای اینها هم باید مجوز مخصوص بگیرید، ولی باز هم شرایط خاص خودش را دارد.
• سلاح های سرد جنگی: شاید تعجب کنید، اما بعضی از سلاح های سرد هم جنگی محسوب می شوند و حملشان ممنوع است. چیزهایی مثل قمه، شمشیر، چاقوهای ضامن دار و امثالهم. البته ابزار آشپزخانه یا چاقوهای معمولی که برای کار روزمره هستند، جزو این دسته نیستند و مشکلی ندارند.

حالا یک نکته خیلی مهم را حواستان باشد: قانون بین حمل، نگهداری و مالکیت سلاح تفاوت قائل است. ممکن است شما مالک یک سلاح باشید (مثلاً به ارث رسیده باشد)، اما حق حمل یا حتی نگهداری آن را نداشته باشید. یا ممکن است مجوز نگهداری داشته باشید که یعنی فقط می توانید آن را در خانه یا جای مشخصی نگه دارید، اما حق ندارید با خودتان بیرون ببرید. «حمل» هم که یعنی با خودتان این ور و آن ور ببرید، که این مجوزش از همه سخت تر است. پس فکر نکنید همین که یک سلاح داشته باشید (حتی شکاری)، مجاز هستید هر کاری با آن بکنید. هرگونه اقدام بدون مجوز، از نگهداری ساده در منزل تا حمل در خیابان، جرم محسوب می شود و عواقب کیفری سنگینی دارد. این را جدی بگیرید و هیچ وقت بدون اینکه از قوانین مطمئن شوید، سراغ سلاح نروید.

بدون مجوز سراغ سلاح نروید، چون دردسرهای قانونی اش خیلی جدی است!

چه کسانی اصلاً می توانند فکر مجوز سلاح گرم را بکنند؟

اگر بخواهیم خودمانی بگوییم، این مجوزها برای عموم مردم نیست! برخلاف خیلی از کشورهای دیگر که دفاع شخصی یک دلیل رایج برای گرفتن مجوز سلاح است، در ایران اینطور نیست و دفاع شخصی برای شهروندان عادی دلیل موجهی برای دریافت مجوز حمل سلاح گرم محسوب نمی شود. دلایلش هم کاملاً امنیتی و اجتماعی است؛ دولت نمی خواهد هر کسی با هر انگیزه ای به سلاح دسترسی داشته باشد و امنیت جامعه به خطر بیفتد. پس اگر این ایده به سرتان زده که برای دفاع شخصی می توانید کلت یا تفنگ بگیرید، باید بگویم تقریباً غیرممکن است.

حالا چه کسانی می توانند برای این مجوز اقدام کنند؟ گروه های واجد شرایط بسیار محدود و اختصاصی هستند که در ادامه به آن ها اشاره می کنم:

• کارکنان رسمی نیروهای مسلح و ضابطان قضایی: این افراد، به دلیل ماهیت شغلی و وظایف سازمانی شان، ممکن است نیاز به حمل سلاح داشته باشند. البته این هم با تأیید یگان مربوطه و بعد از احراز نیاز شغلی انجام می شود.
• پرسنل اطلاعاتی و امنیتی خاص: در مورد این گروه هم شرایط مشابه نیروهای مسلح است و با تأیید مراجع عالی امنیتی می توانند مجوز دریافت کنند.
• مقامات و شخصیت های سیاسی و دولتی: اگر خدای نکرده جانشان در خطر باشد و تهدید جدی جانی متوجه شان باشد، شورای امنیت کشور ممکن است برایشان مجوز حمل سلاح صادر کند.
• شکارچیان دارای پروانه معتبر شکار: این گروه فقط می توانند برای سلاح های شکاری (ساچمه زنی یا گلوله زنی) آن هم با محدودیت های زمانی و مکانی و طبق پروانه شکارشان مجوز نگهداری و حمل بگیرند. یعنی نمی توانند با تفنگ شکاری شان در شهر قدم بزنند!
• موارد بسیار استثنایی برای افراد حقیقی در مناطق خاص: مثلاً در بعضی مناطق مرزی یا عشایری که ممکن است نیازهای امنیتی خاصی وجود داشته باشد، شورای تأمین استان شاید در موارد خیلی نادر و استثنایی مجوز صادر کند. این مورد واقعاً کم پیش می آید و نباید خیلی رویش حساب کرد.

پس همانطور که می بینید، لیست واجدین شرایط خیلی کوتاه است و اگر جزو این گروه ها نیستید، تقریباً هیچ شانسی برای دریافت مجوز سلاح گرم ندارید. برای امنیت فردی هم راهکارهای قانونی جایگزین زیادی هست؛ مثل استفاده از سیستم های هشدار، تقویت امنیت منزل یا مشاوره حقوقی با وکیل که خیلی منطقی تر و کم دردسرتر است.

شرایطی که باید داشته باشید تا اصلاً پرونده تان جلو برود!

حالا فرض کنیم که شما جزو همان گروه های خاصی هستید که اصلاً می توانند فکر مجوز سلاح گرم را بکنند. این تازه اول کار است! برای اینکه پرونده تان اصلاً به جریان بیفتد و بررسی شود، باید یک سری شرایط عمومی و اختصاصی داشته باشید. این شرایط مثل فیلتر عمل می کنند و اگر یکی از آن ها را هم نداشته باشید، پرونده تان همان اول کار رد می شود.

شرایط عمومی، برای همه متقاضیان

این شرایط برای همه کسانی که می خواهند مجوز بگیرند، بدون استثنا لازم است:

• تابعیت جمهوری اسلامی ایران: معلوم است که فقط شهروندان ایرانی می توانند برای این مجوز اقدام کنند.
• داشتن حداقل سن قانونی: معمولاً باید ۱۸ سال تمام داشته باشید.
• نداشتن سوءپیشینه کیفری موثر: یعنی نباید هیچ سابقه کیفری ای داشته باشید که در پرونده تان باقی مانده باشد. اداره سجل کیفری این موضوع را تأیید می کند.
• عدم اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی و روان گردان: برای این موضوع حتماً آزمایش های دقیق از شما گرفته می شود و باید گواهی سلامت از این نظر داشته باشید.
• سلامت کامل جسمی و روانی: پزشکی قانونی بعد از انجام معاینات و آزمایشات، باید سلامت کامل جسمی و روانی شما را تأیید کند. کوچکترین سابقه اختلال روانی حاد یا رفتارهای خشونت آمیز می تواند دلیلی برای رد صلاحیت باشد.
• داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم غیرپزشکی: این مورد هم از شروط اصلی است و برای آقایان متقاضی ضروری است. معافیت های پزشکی معمولاً در این زمینه مشکل ساز می شوند.
• عدم سابقه عضویت یا فعالیت در گروه های غیرقانونی یا معاند: کاملاً مشخص است که هرگونه سابقه فعالیت علیه امنیت ملی یا عضویت در گروه های ممنوعه، منجر به رد صلاحیت قطعی می شود.
• عدم سابقه اختلالات روانی حاد یا رفتارهای خشونت آمیز: همانطور که اشاره شد، ثبات شخصیتی و سلامت روان از اهمیت بالایی برخوردار است.

شرایط اختصاصی، بسته به شغل و وضعیتتان

علاوه بر شرایط عمومی، بسته به اینکه شما جزو کدام دسته از متقاضیان هستید، باید یک سری شرایط اختصاصی هم داشته باشید:

• برای نظامیان و انتظامی ها: باید یک تأییدیه کتبی از یگان خدمتی خودتان بیاورید که در آن تأیید شود شما به دلیل نیاز شغلی، به حمل سلاح نیاز دارید.
• برای شکارچیان: باید یک پروانه معتبر شکار از سازمان حفاظت محیط زیست داشته باشید. همچنین باید اثبات کنید که واقعاً به سلاح شکاری نیاز دارید (مثلاً سهمیه شکار معتبر داشته باشید).
• برای موارد خاص امنیتی: در این موارد، باید تأییدیه کتبی از بالاترین نهاد امنیتی ذی صلاح (مثل شورای امنیت کشور) ارائه دهید.

پس دیدید که فقط داشتن شغل نظامی یا پروانه شکار کافی نیست و باید تمام این فیلترها را یکی پس از دیگری رد کنید. بدون داشتن این شرایط، حتی پرونده تان هم بررسی نمی شود.

قدم به قدم تا شاید مجوز سلاح گرم را بگیرید! (مراحل دریافت)

خب، حالا فرض کنید که تمام شرایط عمومی و اختصاصی را دارید و فکر می کنید واجد صلاحیت هستید. تازه وقتش رسیده که بریم سراغ مراحل عملی کار. این مراحل ممکن است کمی طولانی و بوروکراتیک باشند، پس صبور باشید:

1. تشکیل پرونده و اولین درخواست: کجا بریم؟ چه مدارکی لازمه؟

   اولین قدم، رفتن به مرجع صدور مجوز است. این مرجع بسته به نوع متقاضی فرق می کند. معمولاً اداره اسلحه و مهمات نیروی انتظامی یا سازمان حفاظت اطلاعات مربوطه است. اینجا باید یک پرونده برای خودتان تشکیل دهید و مدارک زیر را همراه داشته باشید:

   • اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی.
   • چند قطعه عکس پرسنلی جدید (۴x۶) با زمینه سفید که شبیه به خودتان باشد!
   • اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت دائم غیرپزشکی.
   • اگر نظامی هستید، معرفی نامه از یگان خدمتی؛ اگر شکارچی هستید، پروانه معتبر شکار.
   • فرم تکمیل شده درخواست مجوز که باید خیلی دقیق و بدون اشتباه پر شود.
   • گواهی عدم سوءپیشینه کیفری که باید جدید باشد.
   • فیش های واریزی مربوط به هزینه های اداری (در صورت وجود که معمولاً هست).
   • ممکن است از شما یک تعهدنامه محضری هم بخواهند.
2. استعلام و بررسی سوابق: پلیس و اطلاعات سرتاسر زندگی تان را زیر و رو می کنند.

   بعد از تشکیل پرونده، تازه کار اصلی شروع می شود. مراجع مربوطه (قضایی، اطلاعاتی و امنیتی) شروع به استعلام گرفتن از همه سوابق شما می کنند. این شامل تحقیقات محلی و بررسی سوابق اجتماعی و خانوادگی شما هم می شود. می خواهند مطمئن شوند که شما هیچ مشکل امنیتی، سابقه خشونت یا رفتارهای مشکوکی ندارید.

3. معاینات پزشکی و تست روانشناسی: هم جسمی هم روحی باید اوکی باشید.

   اینجا ارجاع داده می شوید به مراکز مورد تأیید پزشکی قانونی. باید معاینات دقیق جسمی انجام دهید، آزمایشات عدم اعتیاد بدهید و مهم تر از همه، تحت ارزیابی سلامت روان و ثبات شخصیتی قرار بگیرید. کوچکترین نشانه از عدم تعادل روانی می تواند دلیلی برای رد صلاحیت باشد.

4. دوره های آموزشی (اگر لازم شد): یاد گرفتن اصول ایمنی و نگهداری سلاح.

   ممکن است از شما خواسته شود که در یک سری دوره های آموزشی عملی و تئوری شرکت کنید. این دوره ها شامل آموزش ایمنی سلاح، نحوه نگهداری صحیح، قوانین تیراندازی و استفاده مشروع از سلاح (که خیلی مهم است) می شود.

5. بازدید و ثبت مشخصات سلاح (اگر سلاح دارید): تطبیق مشخصات و ثبت بالستیک.

   اگر شما از قبل سلاح داشته اید (مثلاً به ارث رسیده یا سلاح شکاری) و حالا می خواهید برای آن مجوز بگیرید، کارشناسان مربوطه برای بازدید و تطبیق مشخصات سلاح با اسناد، اقدام می کنند. همچنین اطلاعات بالستیک سلاح هم ثبت می شود که یعنی نمونه گلوله و پوکه آن را برای شناسایی در آینده ثبت می کنند.

6. آخرش، صدور مجوز و دریافت کارت: مدت اعتبار و محدودیت ها را حواستان باشد.

   اگر از تمام این مراحل سخت و نفس گیر با موفقیت عبور کردید و صلاحیت شما احراز شد، بالاخره مجوزتان صادر می شود. این مجوز معمولاً یک ساله یا دوساله است و تاریخ انقضا دارد. حواستان باشد که روی مجوزتان محدودیت های زیادی قید می شود؛ مثلاً اینکه چه نوع سلاحی، با چه مدل و کالیبری، و در چه منطقه مجاز هستید حمل کنید. این محدودیت ها را حتماً جدی بگیرید و از آن ها تخطی نکنید.

تمدید، تعویض، لغو یا اگر مجوزتان گم شد، چی کار کنیم؟

دریافت مجوز سلاح تازه اول داستان است. بعد از آن هم یک سری مسئولیت ها و پیگیری ها دارید که باید به آن ها عمل کنید. این موارد برای حفظ قانون مداری و امنیت ضروری هستند:

تمدید مجوز

معمولاً مجوزها مدت اعتبار مشخصی دارند (یک یا دو ساله). خیلی مهم است که قبل از اینکه تاریخ مجوزتان تمام شود، برای تمدید آن اقدام کنید. اگر دیر کنید و مجوزتان باطل شود، حمل سلاح غیرمجاز محسوب می شود و دوباره به دردسر می افتید. مراحل تمدید هم شبیه به دریافت اولیه است و دوباره باید بررسی صلاحیت و معاینات پزشکی انجام شود.

تعویض مجوز

اگر مشخصات فردی تان تغییر کرد (مثلاً اسم یا فامیل) یا کارت مجوزتان آسیب دید و دیگر قابل استفاده نبود، باید برای تعویض آن اقدام کنید. این کار معمولاً نیاز به ارائه مدارک جدید و تکمیل فرم های مربوطه دارد.

ابطال مجوز

خدای نکرده اگر شرایط صلاحیت اولیه شما تغییر کند، مثلاً مرتکب جرمی شوید، به بیماری روانی دچار شوید، یا از سلاحتان سوءاستفاده کنید، مجوز شما می تواند لغو شود. در این صورت، باید سلاح را تحویل مراجع مربوطه دهید و دیگر حق حمل یا نگهداری آن را ندارید.

مفقودی یا سرقت مجوز یا سلاح

اگر مجوزتان یا خدای نکرده خود سلاح گم شد یا به سرقت رفت، باید فوری به نیروی انتظامی و مراجع ذی صلاح اطلاع دهید و پیگیر کارهای قانونی شوید. تعلل در این کار می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، چون اگر سلاحتان دست افراد ناصالح بیفتد، مسئولیتش به گردن شما خواهد بود.

اگر بدون مجوز سلاح داشته باشید، چه مجازاتی در انتظارتان است؟

این بخش را خیلی جدی بگیرید. قانون در مورد حمل و نگهداری سلاح بدون مجوز یا خارج از حدود آن، اصلاً شوخی ندارد و مجازات های سنگینی در نظر گرفته است. این مجازات ها برای این است که کسی فکر نکند می تواند به راحتی و بدون رعایت قانون، اسلحه داشته باشد. در جدول زیر، خلاصه ای از مجازات ها را می بینید:

نوع سلاح/جرم	مجازات
حمل یا نگهداری سلاح گرم جنگی بدون مجوز	حبس های طولانی مدت (۲ تا ۱۰ سال) و جریمه نقدی سنگین
حمل یا نگهداری سلاح گرم شکاری بدون مجوز	ضبط سلاح، جزای نقدی و حبس تعزیری (مخصوصاً در صورت تکرار)
حمل سلاح سرد جنگی	حبس (۹۱ روز تا ۶ ماه) یا جزای نقدی

همانطور که می بینید، مجازات ها واقعاً جدی هستند و می توانند زندگی یک نفر را به کل تغییر دهند. مواد قانونی مهمی مثل ماده ۶ قانون مجازات قاچاق اسلحه به صراحت در این زمینه حکم صادر کرده اند. پس این موضوع را به هیچ وجه دست کم نگیرید و فکر نکنید می توانید قانون را دور بزنید. دستگاه قضایی با متخلفین در این زمینه به شدت برخورد می کند.

قانون گذار در مورد سلاح غیرمجاز شوخی ندارد؛ این را جدی بگیرید!

سوالات متداول

آیا هر شهروند عادی می تواند مجوز حمل سلاح گرم برای دفاع شخصی بگیرد؟

پاسخ قاطع: خیر. در قوانین جمهوری اسلامی ایران، دفاع شخصی دلیل موجهی برای صدور مجوز حمل سلاح گرم برای شهروندان عادی نیست. دلایل این محدودیت، مسائل امنیتی و اجتماعی است تا از افزایش خشونت و ناامنی در جامعه جلوگیری شود.

آیا پروانه شکار معادل مجوز حمل سلاح است؟

خیر. پروانه شکار فقط به شما اجازه می دهد که سلاح شکاری را در زمان ها و مکان های مشخص (که در پروانه قید شده) و صرفاً برای فعالیت شکار حمل و نگهداری کنید. این به معنای مجوز عمومی برای حمل سلاح در هر زمان و مکانی نیست و محدودیت های خاص خود را دارد.

آیا می توان مجوز حمل سلاح سرد جنگی را دریافت کرد؟

در شرایط عادی خیر. حمل سلاح سرد جنگی (مثل قمه و شمشیر) برای عموم مردم ممنوع و جرم است. تنها استثنائات بسیار محدود ممکن است برای ورزش های رزمی خاص یا نمایش های سنتی با مجوز وزارت ورزش و جوانان در نظر گرفته شود.

اگر مجوز سلاح منقضی شود و تمدید نکنیم، چه عواقبی دارد؟

اگر مجوز سلاح شما منقضی شود و برای تمدید آن اقدام نکنید، حمل یا نگهداری آن سلاح از نظر قانونی غیرمجاز محسوب می شود و شما مشمول مجازات های قانونی مربوط به حمل و نگهداری سلاح بدون مجوز خواهید شد. حتماً قبل از اتمام مهلت مجوز، برای تمدید آن اقدام کنید.

آیا حمل سلاح بادی نیاز به مجوز دارد؟

اکثر سلاح های بادی با قدرت کم (زیر ۷.۵ ژول) نیاز به مجوز خاصی ندارند. اما سلاح های بادی پرقدرت (بالاتر از ۷.۵ ژول) ممکن است مشمول قوانین مربوط به سلاح های شکاری شوند و نیاز به مجوز نگهداری داشته باشند. بهتر است قبل از خرید و استفاده، از اداره اسلحه و مهمات نیروی انتظامی یا مراجع ذی صلاح استعلام بگیرید.

برای کسب اطلاعات دقیق تر و به روزتر در این خصوص به کجا باید مراجعه کرد؟

برای کسب اطلاعات دقیق تر و کاملاً به روز در مورد قوانین و رویه های دریافت مجوز سلاح، بهترین مرجع، اداره اسلحه و مهمات نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است. همچنین، مشورت با یک وکیل متخصص در امور کیفری و قوانین اسلحه و مهمات می تواند راهنمایی های بسیار مفیدی به شما ارائه دهد.

جمع بندی و یک توصیه دوستانه: قبل از هر اقدامی با یک حقوقدان صحبت کنید!

ببینید دوستان، بحث مجوز سلاح گرم در ایران اصلاً ساده نیست و پر از پیچیدگی های قانونی و محدودیت های جدی است. این موضوع نه تنها به امنیت فردی شما، بلکه به امنیت کل جامعه گره خورده است. پس هرگز بدون آگاهی کامل از قوانین و مسئولیت های قانونی تان، سراغ این کار نروید. یادتان باشد که هدف این مقاله صرفاً اطلاع رسانی بود و نه تشویق به هرگونه اقدام. مهم ترین نکته این است که هرگونه حمل یا نگهداری غیرمجاز سلاح، می تواند تبعات جبران ناپذیر و سنگین کیفری برایتان داشته باشد که شاید تا آخر عمر همراهتان بماند. پس، با توجه به تمام این پیچیدگی ها و مجازات های سنگین، قبل از هرگونه اقدام، اکیداً توصیه می کنیم با یک وکیل متخصص در امور کیفری و قوانین اسلحه و مهمات، یک مشاوره حقوقی تخصصی بگیرید. این کار می تواند شما را از دردسرهای احتمالی زیادی نجات دهد و مسیر درست و قانونی را به شما نشان دهد. فراموش نکنید، امنیت شما و جامعه، همیشه در اولویت است.