مهریه تا چقدر مجاز است؟

اغلب وقتی حرف از ازدواج میشه، یکی از اولین سوالاتی که توی ذهن خیلی ها شکل می گیره اینه که مهریه چقدر باید باشه و تا چقدرش رو میشه مطالبه کرد؟ راستش رو بخواهید، برای تعیین مهریه توی عقدنامه سقفی وجود نداره، یعنی زن و مرد هرچی که با هم توافق کنن، می تونه مهر بشه. اما این موضوع یه روی دیگه هم داره! وقتی نوبت به اجرای مهریه و گرفتن حق و حقوقتون می رسه، قانون سقف های مشخصی گذاشته. یعنی اگر مهریه زیاد باشه، فقط تا یه حدی میشه برای حبس مرد اقدام کرد و بقیه مهریه راه و روش خودش رو برای مطالبه داره.

موضوع مهریه، پیچیدگی های خودش رو داره و مدام هم رویه های قضایی و قوانینش در حال به روز شدن هستن. مثلاً بحث قانون جدید مهریه ۱۴ سکه که این روزها زیاد سر زبون هاست، حسابی ذهن خیلی ها رو مشغول کرده. اصلا نگران نباشید، توی این مقاله قراره با هم قدم به قدم این پیچیدگی ها رو باز کنیم و ببینیم مهریه تا چقدر مجاز است، چه قانونی پشتش هست و اصلا چطوری میشه این حق رو مطالبه کرد. خلاصه که هرچیزی که لازم باشه درباره قوانین مهریه بدونی، اینجا پیدا می کنی.

مهریه چیه اصلا؟ یه نگاه حقوقی و فقهی بهش بندازیم

قبل از اینکه بریم سراغ سقف و سقف بازی، بیاید ببینیم اصلا مهریه از نظر شرع و قانون یعنی چی. مهریه در واقع یه جور تعهده که مرد موقع عقد ازدواج به زن میده. این تعهد می تونه پول باشه، سکه، ملک، یا هر چیز دیگه ای که ارزش مالی داشته باشه و زن و شوهر سرش به توافق برسن.

این حق به محض اینکه عقدنامه امضا میشه و صیغه عقد خونده میشه، به گردن مرده و زن می تونه هر وقت دلش خواست اون رو مطالبه کنه. این رو ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی هم میگه. در واقع، مهریه یه جور پشتیبانه مالی برای زن محسوب میشه که توی شرایط خاص، می تونه ازش استفاده کنه.

انواع مهریه رو بشناسیم: از مهرالمسمی تا مهرالمتعه

توی قانون ما، مهریه چند تا اسم و رسم مختلف داره که هر کدومشون هم شرایط خاص خودشون رو دارن:

• مهرالمسمی: این همون مهریه ای هست که همون اول، موقع عقد، کلی و دقیق تعیین میشه. مثلاً ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی یا یک واحد آپارتمان در فلان منطقه. خب، اینجا همه چی واضحه. این رایج ترین نوع مهریه است و بیشترین پرونده ها هم مربوط به همینه.
• مهرالمثل: حالا فرض کنید یه وقتایی توی عقد دائم، مهریه رو مشخص نمی کنن، یا مثلاً به دلیلی اون مهریه باطل میشه. بعد اگه خدای نکرده زندگی به مشکل بخوره و زن و مرد با هم نزدیکی داشته باشن، دادگاه بر اساس موقعیت اجتماعی، خانوادگی و عرف شهر، یه مهریه ای رو برای زن تعیین می کنه. به این میگن مهرالمثل. یعنی مهریه ای که مثل و شبیه زن باشه. ملاک های تعیین مهرالمثل معمولا وضعیت خانوادگی زن، تحصیلات، جایگاه اجتماعی و مواردی از این دست هستن.
• مهرالمتعه: این نوع مهریه بیشتر مربوط به عقد موقت (صیغه) میشه. یعنی توی عقد موقت، حتماً باید مهریه تعیین بشه و اگه تعیین نشه، عقد باطله. البته یه وقتایی هم هست که توی عقد دائم، مهریه تعیین نمیشه و قبل از نزدیکی، مرد زن رو طلاق میده. اینجا هم مرد باید یه مبلغی رو به عنوان مهرالمتعه به زن بده که مبلغش رو دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد مشخص می کنه. هدف از مهرالمتعه جبران فقدان مهریه مشخص شده است.

پس می بینید که بسته به شرایط مختلف، مهریه می تونه انواع متفاوتی داشته باشه که هر کدوم قوانین خاص خودشون رو دارن. دونستن این تفاوت ها خیلی کمک می کنه تا توی تصمیم گیری ها و روند حقوقی، کمتر دچار اشتباه بشید.

سقف توافقی مهریه در عقدنامه: آیا محدودیتی وجود دارد؟

اول از همه، یه نفس راحت بکشید! توی قانون ما، برای اینکه زن و مرد موقع عقد چقدر مهریه تعیین کنن، هیچ سقف و محدودیتی وجود نداره. یعنی آقا می تونه قول بده هزاران سکه یا حتی یه ملک بزرگ و چندین قلم مال دیگه رو به خانم بده. این یعنی از نظر قانونی، شما توی تعیین میزان مهریه دستتون بازه و هرچی که با هم توافق کنید، معتبره و توی عقدنامه ثبت میشه.

خب، پس چرا این همه صحبت از سقف و محدودیت میشه؟ دلیلش اینه که گاهی اوقات توی جامعه، رسم و رسومات غلطی مثل چشم و هم چشمی و حرف مردم، باعث میشه مهریه های خیلی سنگین و دور از واقعیت تعیین بشه. مهریه هایی که شاید روی کاغذ خیلی پر و پیمون باشن و به قول معروف کیسه دوختن محسوب بشن، ولی موقع اجرا ممکنه چالش های زیادی رو هم برای زن و هم برای مرد به وجود بیارن. این مهریه های بالا ممکنه توی زندگی عادی و روزمره مشکلی ایجاد نکنن، اما اگه خدای نکرده کار به دادگاه و جدایی بکشه، اون موقع است که همه چیز شکل دیگه ای پیدا می کنه.

پس یادتون باشه، تعیین مهریه یه بحثه و اجرای اون توی شرایط خاص، یه بحث دیگه! قانون به خود تعیین مهریه کاری نداره، اما وقتی نوبت به وصول و اجرای اون می رسه، خط قرمزهایی رو مشخص کرده.

سقف اجرایی مهریه: مهریه تا چند سکه منجر به حبس می شود؟

اینجا همون جاییه که خیلی ها دچار سردرگمی میشن و برداشت های نادرستی دارن. شاید شنیدید که میگن «مهریه ۱۱۰ سکه». این عدد واقعا چیه و چه معنی ای داره؟ بیاید قضیه رو روشن کنیم تا ابهامی نمونه.

قانون ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی: ضمانت اجرایی برای مهریه

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، اگه مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادلش باشه، و مرد از پرداختش خودداری کنه، زن می تونه برای حبس مرد اقدام کنه. یعنی این ۱۱۰ سکه، یه جورایی ضمانت اجرایی قوی تری داره و می تونه در صورت عدم پرداخت، منجر به حکم جلب و زندان مرد بشه. این قانون برای این وضع شده که زن بتونه حداقل بخشی از حق مالی خودش رو از مرد بگیره و پشتوانه ای داشته باشه.

«خیلی مهمه که بدونید: در حال حاضر و با رویه جدید قضایی، کمتر پیش میاد که برای اصل مهریه ۱۱۰ سکه، حکم حبس صادر بشه؛ به خصوص اگه مرد دادخواست اعسار (نداشتن توانایی مالی برای پرداخت یکجا) بده و دادگاه مهریه رو قسط بندی کنه. دیگه خبری از اون حبس های طولانی مدت به خاطر مهریه نیست و دادگاه ها بیشتر به دنبال قسط بندی هستن.»

باید حسابی حواستون باشه که این جمله خیلی مهمه! یعنی چی؟ یعنی برداشت عامه مردم از قانون ۱۱۰ سکه که میگن مرد برای مهریه زندان میره، الان دیگه خیلی فرق کرده. دادگاه ها بیشتر تمرکزشون رو گذاشتن روی این که مهریه قسط بندی بشه تا مرد بتونه کم کم اون رو پرداخت کنه و دیگه به این راحتی ها کسی به خاطر اصل مهریه به زندان نمیره. البته این به این معنی نیست که حق زن از بین میره، نه! حق مهریه سر جاشه، فقط نحوه مطالبه و اجرای اون فرق کرده و کمتر از اهرم حبس استفاده میشه.

مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه: چه سرنوشتی پیدا می کنه؟

حالا اگه مهریه زن بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه چی؟ مثلاً ۱۵۰ سکه یا ۲۰۰ سکه؟ نگران نباشید، مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه کاملاً قانونیه و مرد موظف به پرداخت تمام اون مهریه هست. یعنی دادگاه مرد رو به پرداخت کل مهریه محکوم می کنه و مرد باید اون رو بپردازه.

فقط فرقش اینجاست که برای این مقدار مهریه که از ۱۱۰ سکه بیشتره، دیگه ضمانت اجرای حبس وجود نداره. یعنی زن نمی تونه بابت اون تعداد سکه اضافه، مرد رو زندانی کنه. اما می تونه برای گرفتن بقیه مهریه اش از روش های دیگه مثل توقیف اموال، کسر از حقوق یا هر دارایی دیگه مرد اقدام کنه. این توقیف اموال می تونه شامل هر چیزی باشه که مرد مالکشه و جزو مستثنیات دین نباشه (مثل خونه ای که توش زندگی می کنه و لوازم ضروری). پس هرچند حبس نداره، اما مرد همچنان باید پاسخگو باشه و اموالش برای پرداخت مهریه توقیف میشه.

خلاصه که سقف مهریه برای اینکه بتونید باهاش حکم حبس بگیرید، ۱۱۰ سکه است، اما حق مهریه زن، هرچقدر که توی عقدنامه تعیین شده باشه، کاملاً محترمه و باید پرداخت بشه.

روش های قانونی مطالبه مهریه: چطوری حق خودمون رو بگیریم؟

خب، حالا که می دونیم مهریه تا چقدر مجازه و چه سقف هایی داره، بیاید ببینیم اصلا چطوری میشه این حق رو از مرد گرفت. دو تا راه اصلی برای مطالبه مهریه وجود داره که باید با جزئیاتشون آشنا بشید تا بهترین تصمیم رو بگیرید: یکی از طریق اجرای ثبت و اون یکی از طریق دادگاه خانواده.

الف) از طریق اجرای ثبت (دفترخانه)

اگه سند ازدواجتون رسمی باشه، می تونید از این راه اقدام کنید. این روش مراحل خاص خودش رو داره و معمولاً اگه مرد اموال مشخصی داشته باشه، می تونه سرعت بیشتری داشته باشه:

1. مراجعه به دفترخانه: اول باید برید به همون دفترخونه ای که عقدتون رو ثبت کرده. اونجا درخواست صدور اجرائیه مهریه تون رو می دید.
2. درخواست صدور اجرائیه: بعد از درخواست شما، دفترخانه مربوطه یه اجرائیه برای مرد صادر می کنه.
3. ابلاغ به زوج: این اجرائیه به مرد ابلاغ میشه و اون ۱۰ روز فرصت داره مهریه رو پرداخت کنه.
4. معرفی اموال و توقیف: اگه مرد توی این ۱۰ روز پرداخت نکرد، شما می تونید هر مالی که ازش سراغ دارید (مثل حساب بانکی، حقوق، ملک، ماشین، سهام، و…) رو به اجرای ثبت معرفی کنید تا توقیف بشه. البته حواستون باشه که مستثنیات دین (مثل خونه ای که مرد توش زندگی می کنه و ضروریات زندگی) قابل توقیف نیستن.

مزایا و معایب این روش:

• مزایا: گاهی اوقات ممکنه سرعت رسیدگی از این راه بیشتر باشه و نیاز به دوندگی های دادگاه کمتره. اگه مرد کارمند دولت باشه، می تونید درخواست کسر از حقوقش رو بدید که می تونه تا یک سوم حقوق رو شامل بشه.
• معایب: هزینه های اولیه دادرسی و اجرایی در اداره ثبت ممکنه بالا باشه (نیم عشر دولتی). همچنین، برای معرفی اموال ممکنه خودتون به مشکل بخورید و نیاز به اطلاعات دقیق از دارایی های مرد داشته باشید که گاهی سخته. اگه اموالی برای توقیف پیدا نشه، اجرای ثبت دیگه کاری از دستش برنمیاد و باید برید سراغ دادگاه.

ب) از طریق دادگاه خانواده

اگه سند ازدواجتون رسمی نباشه، یا از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسیدید (مثلاً اموالی پیدا نشد)، باید از راه دادگاه خانواده اقدام کنید. این روش کامل تره و دادگاه دسترسی بیشتری به اطلاعات داره:

1. تقدیم دادخواست: باید یه دادخواست مطالبه مهریه رو به دادگاه خانواده محل زندگی مرد یا محل وقوع عقد بدید.
2. بررسی توانایی مالی: دادگاه وضعیت مالی مرد رو دقیق بررسی می کنه و بر اساس اون، حکم پرداخت رو صادر می کنه. اگه مرد توانایی پرداخت یکجا رو نداشته باشه، دادگاه مهریه رو قسط بندی می کنه (که بهش میگن اعسار).
3. صدور حکم: بعد از بررسی ها، دادگاه حکم نهایی رو صادر می کنه که می تونه شامل پرداخت یکجا یا اقساطی مهریه باشه.

این روش ممکنه زمان برتر باشه، اما دسترسی به اطلاعات مالی و دارایی های مرد توی دادگاه معمولا راحت تره و دادگاه می تونه به شکل دقیق تری وضعیت رو بررسی کنه و حتی دستور استعلام از بانک ها و ادارات رو صادر کنه. انتخاب هر کدوم از این روش ها بستگی به شرایط شما و وضعیت مالی مرد داره.

انواع پرداخت مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

وقتی پای مهریه میاد وسط، حتماً اسم عندالمطالبه و عندالاستطاعه به گوشتون خورده. این دو تا خیلی مهمن، چون حسابی روی روند مطالبه و پرداخت مهریه تاثیر میذارن و دونستن تفاوتشون قبل از عقد، می تونه خیلی بهتون کمک کنه.

مهریه عندالمطالبه: همون لحظه که خواستی، باید بدن!

«عندالمطالبه» یعنی زن هر زمانی که بخواد، می تونه مهریه اش رو از مرد طلب کنه و مرد موظفه اون رو پرداخت کنه. اینجا دیگه توانایی مالی مرد، در وهله اول، شرط نیست. یعنی مرد نمی تونه به بهانه اینکه پول ندارم، از پرداختش شونه خالی کنه. مرد یا باید مهریه رو بده، یا اگه نداره و نمی تونه یکجا پرداخت کنه، خودش باید دادخواست اعسار (همون نداشتن توانایی مالی برای پرداخت یکجا) به دادگاه بده و تقاضای قسط بندی کنه.

اگه مهریه از این نوع باشه و زن اونو بخواد، مرد باید خودش رو آماده پرداخت کنه. اگر هم نتونه یکجا بده، باید مراحل قانونی اعسار رو طی کنه تا دادگاه براش قسط بندی کنه. تا زمانی که مرد دادخواست اعسار نده و توانایی مالیش توی دادگاه ثابت نشه، اصل بر اینه که باید تمام مهریه رو یکجا پرداخت کنه.

مهریه عندالاستطاعه: اگه داشتی، بده!

اما «عندالاستطاعه» یه داستان دیگه داره. اینجا پرداخت مهریه مشروطه به این که مرد توانایی مالی برای پرداخت اون رو داشته باشه. یعنی زن باید توی دادگاه ثابت کنه که مرد تمکن مالی داره و می تونه مهریه رو پرداخت کنه. بار اثبات تمکن مالی توی این نوع مهریه، روی دوش زنه و این تفاوت خیلی بزرگی ایجاد می کنه.

تفاوت اصلی این دو نوع مهریه توی اینه که توی عندالمطالبه، اصل بر اینه که مرد باید بده و اگه نتونه، خودش باید ثابت کنه که توانایی نداره. اما توی عندالاستطاعه، اصل بر اینه که اگه مرد توانایی داشت، باید بده و زن باید ثابت کنه که مرد توانایی داره. پس حواستون باشه موقع عقد کدوم رو انتخاب می کنید، چون توی آینده ممکنه حسابی به دردسر بخورید یا نه و روند مطالبه و گرفتن حق، کاملاً متفاوت باشه.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن

اگه مرد مهریه رو یکجا نداشته باشه که بده، قانون برای جلوگیری از زندانی شدنش یه راه حلی گذاشته: «دادخواست اعسار». اعسار یعنی مرد ثابت کنه که فعلاً نمی تونه مهریه رو به صورت یکجا پرداخت کنه و برای این کار، توانایی مالی نداره. این دادخواست به مرد فرصت میده تا مهریه رو به صورت قسطی پرداخت کنه.

اعسار چیه و چطوری باید اقدام کرد؟

اعسار یعنی کسی که بدهکاره، ثابت کنه که مال و اموال کافی برای پرداخت بدهیش رو نداره و فعلاً دستش خالیه. توی پرونده های مهریه هم اگه مرد واقعاً توان پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه، می تونه از دادگاه تقاضای اعسار کنه و تقاضای تقسیط مهریه رو بده.

مراحلش اینطوریه:

1. تقدیم دادخواست: مرد باید یه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه رو به دادگاه خانواده بده. این دادخواست باید بعد از اینکه زن مهریه اش رو مطالبه کرده باشه، ثبت بشه.
2. مدارک لازم: باید همراه دادخواست، مدارکی رو هم ارائه بده که نشون بده توانایی پرداخت یکجا رو نداره. این مدارک می تونن شامل فیش حقوقی، مدارک نداشتن اموال به اسم خودش، و شهادت دو نفر شاهد که از وضعیت مالی مرد باخبرن، باشن. مرد باید لیست تمام اموال و دارایی های خودش رو هم به دادگاه اعلام کنه.
3. نقش دادگاه: دادگاه وضعیت مالی مرد رو دقیق بررسی می کنه و شهادت شهود رو هم می شنوه. اگه اعسار رو قبول کنه، یه مبلغی رو به عنوان پیش پرداخت (که ممکنه هم با توجه به وضعیت مالی مرد، صفر باشه) و بعد هم اقساط ماهیانه رو تعیین می کنه. این اقساط بر اساس درآمد و وضعیت مالی مرد مشخص میشن تا فشار زیادی بهش وارد نشه.

اگه قسط های مهریه رو نداد چی میشه؟

حواستون باشه، اگه دادگاه مهریه رو قسط بندی کرد و مرد قسط ها رو به موقع پرداخت نکرد، زن می تونه دوباره برای صدور حکم جلب اقدام کنه. البته این حکم جلب برای قسط های معوقه است، نه برای اصل مهریه (اون ۱۱۰ سکه اول). یعنی اگه مرد سه تا قسط متوالی رو نده، زن می تونه دوباره برای حکم جلب اقدام کنه. پس مرد باید حسابی به خودش بیاد و قسط ها رو به موقع بده تا دوباره دچار مشکل نشه و به زندان نیفته.

این دادخواست اعسار راهی برای کمک به مردانیه که واقعاً توان پرداخت یکجای مهریه رو ندارن، اما باید مراحل قانونیش رو به درستی طی کنن و به تعهدات اقساطی خودشون پایبند باشن.

مالیات بر مهریه و سایر هزینه های قانونی: داستان چیه؟

یکی دیگه از سوالاتی که ممکنه پیش بیاد اینه که مهریه مالیات هم داره یا نه؟ و اصلا موقع مطالبه مهریه چه هزینه هایی باید پرداخت بشه. این بخش می تونه حسابی بهتون کمک کنه تا با چشم بازتری وارد روند مطالبه مهریه بشید.

مهریه مشمول مالیات میشه؟

خبر خوب اینکه توی ایران، مهریه معمولاً از مالیات معاف هست. یعنی اگه زن مهریه اش رو دریافت کنه، نیازی نیست بابتش مالیات بده. این یه امتیاز برای زن محسوب میشه و قانون این رو برای حمایت از حقوق مالی زن در نظر گرفته تا دریافت مهریه برای اون، با هزینه های اضافی همراه نشه. البته این معافیت تا سقف مشخصی برای اشخاص حقیقی صدق می کند و در موارد خاصی ممکن است تفسیرهای متفاوتی وجود داشته باشد که بهتر است با یک وکیل مشورت شود.

هزینه های دادرسی و اجرایی:

حالا که مالیات نداریم، خیالمون راحته؟ نه! یه سری هزینه های دیگه هم هست که باید بهشون دقت کنید و در نظر بگیرید که برای مطالبه مهریه باید پرداخت بشن:

1. هزینه دادرسی: وقتی دادخواست مهریه رو به دادگاه میدید، باید یه مبلغی رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. این هزینه بر اساس میزان مهریه و رویه دادگاه متفاوته. مثلاً برای مبالغ کمتر، هزینه ثابت و برای مبالغ بیشتر، درصدی از مهریه محاسبه میشه.
2. نیم عشر دولتی: اگه مهریه از طریق اجرای ثبت یا بعد از صدور حکم قطعی دادگاه، به مرحله اجرا برسه، یه مبلغی به عنوان «نیم عشر دولتی» از مرد دریافت میشه. این مبلغ در واقع ۵ درصد از مبلغ مهریه است و به حساب دولت واریز میشه. این هزینه هم جزو هزینه های اجرایی محسوب میشه و عملاً از مرد دریافت میشه.
3. هزینه های کارشناسی: گاهی اوقات برای تعیین ارزش مهریه (مثلاً اگه ملک باشه) یا ارزیابی اموال مرد، نیاز به نظر کارشناس هست که این هزینه ها هم باید پرداخت بشن.

پس درسته که مهریه مالیات نداره، اما هزینه های اجرایی و دادرسی خودشون رو دارن که باید از قبل بدونید و برای پرداختشون آماده باشید. این هزینه ها ممکنه در مجموع مبلغ قابل توجهی بشن و باید قبل از شروع هر اقدامی، این موارد رو هم در محاسباتتون لحاظ کنید.

طرح های جدید مهریه (به خصوص طرح ۱۴ سکه): وضعیت فعلی و آینده چیه؟

این روزها، شاید خیلی شنیده باشید درباره طرح ۱۴ سکه و اینکه قراره قوانین مهریه عوض بشه. این موضوع برای خیلی ها سؤال برانگیزه و خیلی ها نگرانن که اگه این طرح تصویب بشه، چه اتفاقی می افته.

طرح ۱۴ سکه: یه پیشنهاد، نه قانون!

بذارید همین اول کار خیال همه رو راحت کنم: طرح ۱۴ سکه، تا این لحظه (یعنی در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴)، هنوز به قانون تبدیل نشده و صرفاً یک پیشنهاد در کمیسیون قضایی مجلس هست. یعنی هنوز از فیلترهای قانونی نگذشته و تایید نهایی رو نگرفته. پس فعلاً لازم نیست نگران باشید که مهریه های قبلی تون با این قانون تغییر می کنه یا نه، یا اینکه ازدواج های جدید قراره فقط با ۱۴ سکه بسته بشن.

هدف اصلی مطرح شدن این طرح، کم کردن پرونده های مهریه توی دادگاه ها، تشویق به ازدواج های پایدارتر، کاهش آمار طلاق و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از مهریه های سنگینه. اگه این طرح روزی تصویب بشه، ممکنه یه سری تغییرات مثل این ها رو داشته باشه:

• مالیات بر سکه های بیشتر از ۱۴ عدد: شاید برای سکه هایی که بیشتر از ۱۴ عدد تعیین میشن، مالیات سنگینی در نظر گرفته بشه تا تعیین مهریه های خیلی بالا جذابیت کمتری پیدا کنه.
• تغییر از عندالمطالبه به عندالاستطاعه برای سکه های بالاتر از سقف: ممکنه برای مهریه های بالای یک سقف مشخص (مثلاً همین ۱۴ سکه یا ۱۱۰ سکه)، حالت عندالمطالبه به عندالاستطاعه تغییر پیدا کنه تا مرد فقط در صورت توانایی مالی ملزم به پرداخت باشه و فشار کمتری روی زوج قرار بگیره.
• محدودیت حبس: شاید سقف حبس برای مهریه هم تغییر کنه و حتی کمتر از ۱۱۰ سکه بشه.

البته باید گفت که این طرح، مخالفان و موافقان خودش رو داره و هنوز بحث های زیادی روش جریان داره. فراکسیون زنان و برخی فعالان حقوقی اعتراضاتی به این طرح داشته اند، چرا که معتقدن این طرح ممکنه حقوق زنان رو محدود کنه. تا وقتی که این طرح به صورت رسمی تصویب نشه و جزو قوانین کشور قرار نگیره، همون قوانین قبلی ۱۱۰ سکه (با رویه جدید عدم حبس برای اصل مهریه در صورت اعسار) پابرجا هستن و هیچ چیز تغییر نمی کنه.

برای به روز موندن توی این زمینه، همیشه اخبار رسمی مجلس و رسانه های معتبر رو دنبال کنید و به شایعات توجه نکنید. هرگونه تغییر در قانون مهریه، قطعاً به صورت رسمی و از طریق مراجع قانونی اعلام خواهد شد.

تأثیر طلاق بر مهریه: تو هر حالت چه اتفاقی می افته؟

یکی از مهم ترین جاهایی که بحث مهریه حسابی داغ میشه، موقع طلاقه. بسته به اینکه طلاق از طرف کی باشه و چه شرایطی داشته باشه، وضعیت مهریه هم فرق می کنه. دونستن این نکات می تونه خیلی بهتون کمک کنه تا توی شرایط سخت، بهترین تصمیم رو بگیرید و از حق خودتون دفاع کنید.

طلاق از طرف مرد: مهریه کامل، بعلاوه چیزای دیگه!

اگه مرد خودش بخواد زنش رو طلاق بده، باید تمام مهریه زن رو پرداخت کنه. اینجاست که دیگه بحث ۱۱۰ سکه برای حبس مطرح میشه، اما کل مهریه (هرچقدر که باشه) باید پرداخت بشه. این یعنی مرد باید برای پرداخت تمام مهریه، از اموال و دارایی های خودش استفاده کنه یا اون رو قسط بندی کنه. علاوه بر مهریه، مرد باید چیزای دیگه مثل نفقه (هزینه زندگی زن در دوران عده)، اجرت المثل (پول کاری که زن توی خونه کرده و بابتش دستمزدی نگرفته) و نحله (مبلغی که دادگاه برای دلجویی از زن تعیین می کنه) رو هم به زن بده. خلاصه اینکه، طلاق از طرف مرد، معمولاً هزینه های مالی قابل توجهی براش داره.

طلاق از طرف زن (خلع و مبارات): مهریه، فدای آزادی!

حالا اگه زن خودش بخواد طلاق بگیره، معمولاً باید یه بخشی یا کل مهریه اش رو به مرد ببخشه تا مرد راضی به طلاق بشه. به این کار میگن «فدیه». مقدار فدیه بستگی به توافق بین زن و مرد داره و گاهی هم دادگاه برای تعیینش نظر میده. توی طلاق خلع، زن از زندگی با مردش کراهت داره و حاضر میشه مهریه یا مال دیگه ای رو بده تا طلاق بگیره. توی طلاق مبارات هم زن و مرد هر دو از هم کراهت دارن و زن مهریه رو می بخشه. این نوع طلاق معمولاً برای زنانی اتفاق میفته که به هر دلیلی دیگه نمی خوان با همسرشون زندگی کنن و حاضرن برای رسیدن به طلاق، از حق مهریه خودشون چشم پوشی کنن.

فسخ نکاح: مهریه، قبل یا بعد از نزدیکی؟

یه وقتایی هم هست که عقد به خاطر یه سری مشکلات قانونی (مثلاً عیوبی که در زن یا مرد وجود داره و باعث میشه زندگی مشترک ادامه پیدا نکنه) فسخ میشه. اینجا وضعیت مهریه فرق می کنه:

• اگه فسخ قبل از نزدیکی باشه و مهریه هم قبلاً تعیین شده باشه، نصف مهریه به زن تعلق می گیره.
• اگه فسخ بعد از نزدیکی باشه، تمام مهریه به زن تعلق می گیره.
• البته در مواردی هم که عقد به خاطر عیبی از طرف زن فسخ میشه و قبل از نزدیکی باشه، مهریه به زن تعلق نمی گیره.

پس می بینید که توی هر حالتی، مهریه یه نقش اساسی ایفا می کنه و دونستن قوانینش حسابی کمکتون می کنه تا بهتر تصمیم بگیرید و توی شرایط حساس طلاق، حق و حقوقتون رو بشناسید.

سوالات متداول

آیا بعد از فوت زن، مهریه به ورثه او می رسد؟

بله، مهریه جزو اموال زن محسوب میشه و مثل هر دارایی دیگه ای، اگه خدای نکرده زن فوت کنه، مهریه اش به ورثه اش (مثل پدر و مادر و فرزندانش) به نسبت سهم الارث میرسه و اون ها می تونن برای مطالبه اون اقدام کنن. این یعنی حق مهریه با فوت زن از بین نمیره.

آیا در صورت خیانت زن یا مرد، حق مهریه از بین می رود؟

نه! خیانت زن یا مرد، به خودی خود تاثیری روی اصل حق مهریه نداره. یعنی حتی اگه یکی از طرفین خیانت کرده باشه، مهریه همچنان به زن تعلق می گیره و مرد موظف به پرداخت اون هست. مگر اینکه در شرایط خاص و مرتبط با عدم تمکین زن (که باید در دادگاه ثابت بشه) یا مسائل دیگه، دادگاه تصمیم دیگه ای بگیره. اما صرف خیانت، باعث ساقط شدن مهریه نمیشه.

آیا مهریه می تواند شامل اموالی غیر از سکه (مثل ملک، سهام) باشد؟

بله، مهریه می تونه شامل هر مالی باشه که قابل تملک و دارای ارزش شرعی و قانونیه. یعنی غیر از سکه، میشه ملک، سهام، خودرو، حتی آموزش، مبلغ پول نقد، لوازم منزل، و هر چیز دیگه ای رو به عنوان مهریه تعیین کرد. مهم اینه که زن و مرد سرش توافق داشته باشن، اون مال معلوم و مشخص باشه و قابل اجرا و تملک باشه.

آیا در عقد موقت (صیغه) تعیین مهریه اجباری است؟

بله، توی عقد موقت، تعیین مهریه «شرط صحت عقد» هست. یعنی اگه موقع عقد موقت مهریه تعیین نشه، اون عقد کلاً باطله و هیچ اعتباری نداره. مقدار مهریه توی عقد موقت باید مشخص و معین باشه.

در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟

مهریه حق زنه و معمولاً بهش تعلق می گیره، اما چند حالت استثنا هم وجود داره که زن مهریه نمی گیره یا بخشی از اون رو از دست میده:

• اگه زن قبل از نزدیکی فوت کنه و مهریه ای هم تعیین نشده باشه (که این حالت کمتر پیش میاد).
• اگه عقد قبل از نزدیکی به دلیل عیب یا فسخی از طرف زن، فسخ بشه.
• اگه زن خودش مهریه اش رو ببخشه یا بذل کنه (مثلاً توی طلاق خلع برای اینکه مرد راضی به طلاق بشه).
• اگه مهریه به دلیلی از اساس باطل باشه (مثلاً مال حرامی به عنوان مهریه تعیین شده باشه یا اصلاً وجود خارجی نداشته باشه).
• اگه عقد نکاح به هر دلیلی قبل از نزدیکی به هم بخوره و مهریه ای هم تعیین نشده باشه، زن حق مهریه نداره.

نتیجه گیری: مهریه، حقی که باید خوب بشناسید

دیدیم که مهریه تا چقدر مجاز است، یه سؤال ساده نیست و ابعاد مختلفی داره که دونستن هر کدومش می تونه حسابی بهتون کمک کنه. توی تعیین مهریه در عقدنامه، محدودیتی وجود نداره و زن و مرد هرچیزی رو که با هم توافق کنن، می تونه مهریه باشه. اما برای ضمانت اجرای حبس مرد در صورت عدم پرداخت، قانون ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی رو تعیین کرده.

البته یادتون باشه که با رویه های جدید قضایی و وجود دادخواست اعسار، خیلی کم پیش میاد که برای اصل مهریه ۱۱۰ سکه، مرد به زندان بیفته و بیشتر اوقات مهریه قسط بندی میشه. پس دیگه مثل گذشته، بحث زندان رفتن به خاطر مهریه رایج نیست، اما مرد همچنان موظف به پرداخت اون به صورت اقساطی هست.

موضوع طرح ۱۴ سکه هم که این روزها زیاد صحبتش میشه، هنوز فقط یه پیشنهاد توی مجلسه و به قانون تبدیل نشده. پس فعلاً لازم نیست نگرانش باشید. در کل، مهریه حق زنه و راه های قانونی مختلفی برای مطالبه اون وجود داره، چه از طریق اجرای ثبت و چه از طریق دادگاه خانواده. اما چون مسائل حقوقی این حوزه واقعاً پیچیده اس و هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره، بهتره قبل از هر اقدامی، حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنید. اینجوری می تونید بهترین تصمیم رو بگیرید و از حق و حقوق خودتون به بهترین شکل دفاع کنید.

یادمون باشه، ازدواج یه تعهده و تفاهم و آگاهی از حقوق و وظایف، خیلی مهم تر از اینه که صرفاً به مهریه به عنوان یه اهرم فشار نگاه کنیم. آگاهی، کلید داشتن یه زندگی آرام تر و مطمئن تره، چه برای شروع یه زندگی مشترک و چه برای حل مشکلات احتمالی.