خلاصه کتاب هشتمین همایش مجازی بین المللی تحولات جدید ایران و جهان ( نویسنده بهرام نوازنی )

اگه دنبال یه منبع دست اول برای فهمیدن پیچیدگی های ایران و جهان امروز هستی، خلاصه کتاب هشتمین همایش مجازی بین المللی تحولات جدید ایران و جهان، نوشته دکتر بهرام نوازنی و بقیه پژوهشگرها، دقیقاً همون چیزیه که نیاز داری. این مجموعه مقالات، یه دریچه ست به دنیای دگرگونی های سیاسی، اجتماعی و حقوقی که دغدغه خیلی از ماهاست.

این روزها که سرعت تغییرات سرسام آوره و هر لحظه یه اتفاق جدید، معادلات دنیا رو بهم می ریزه، واقعاً وقت نمی کنیم همه ی مقاله ها و کتاب ها رو از اول تا آخر بخونیم. اما درک این تحولات برای دانشجوها، پژوهشگرها و حتی کسایی که فقط دوست دارن از اتفاقات دور و برشون سر در بیارن، خیلی مهمه. این خلاصه جامع و تحلیلی، مثل یه راهنمای کارآمده که کمک می کنه بدون اینکه مجبور باشی کل ۶۰ صفحه کتاب رو بخونی، از هسته اصلی بحث ها و نتایج مهم مقالات باخبر بشی. در واقع، اینجا یه نقشه ی راه بهت می دیم تا ببینی هر کدوم از این مقالات، چه حرف مهمی برای گفتن دارن و اصلاً چرا باید بهشون توجه کنی. دکتر بهرام نوازنی، که خودش مقدمه رو نوشته و تو یکی از مقالات هم نقش پررنگی داره، دیدگاه های خیلی جالبی رو مطرح کرده که حسابی بهت کمک می کنه تا پازل این تحولات رو بهتر بچینی.

یه گشتی تو دل مجموعه مقالات هشتمین همایش بزنیم!

این کتاب در واقع یه مجموعه از شش تا مقاله علمی-پژوهشی به زبان فارسیه که سال ۱۳۹۴ منتشر شده. این همایش مجازی، مثل هفت همایش قبلی اش، با هدف اصلی موشکافی و بررسی تحولات و دگرگونی هایی که ایران، منطقه و کل جهان رو درگیر خودش کرده و دولت ها و بازیگران مختلف رو به فکر چاره انداخته، برگزار شده. خلاصه بگم، هدف این بود که یه بستری فراهم بشه تا اساتید، پژوهشگرها و دانشجوها بتونن ایده هاشون رو مطرح کنن و درباره این مسائل مهم حرف بزنن.

از همین طریق بود که دست اندرکاران همایش تلاش کردن تا محدودیت های مالی و زمانی رو کنار بزنن و یه فرصت خوب برای اهل علم ایجاد کنن. نتیجه اش هم شد همین مجموعه مقاله که الان دست ماست. اینجا قرار نیست فقط یه معرفی خشک و خالی از کتاب داشته باشیم؛ قراره که هر مقاله رو حسابی زیر و رو کنیم و ببینیم دقیقاً چه چیزی برای گفتن داره و چه ابعادی از این تحولات رو نشون می ده. اگه آماده ای، بریم سراغ قسمت اصلی ماجرا و ببینیم هر کدوم از این مقالات چی دارن!

زوم کنیم رو مقاله ها: هر کدوم چی میگن؟

این بخش، قلب ماجرای ماست. قراره اینجا دونه دونه مقالات رو بررسی کنیم، خلاصه شون رو بگیم و بعد یه تحلیل کوچیک هم بهش اضافه کنیم تا عمیق تر به موضوع نگاه کنیم. یادت باشه، اینجا همه چیز رو محاوره و خودمونی می گیم تا خوندنش برات راحت باشه و حس نکنی داری یه مقاله خشک و رسمی می خونی.

مقدمه: به قلم دکتر بهرام نوازنی

مقدمه کتاب، که به قلم دکتر بهرام نوازنی هستش، خودش به تنهایی یه مقاله کوتاه و پرمغزه. دکتر نوازنی تو مقدمه، اول از همه به این اشاره می کنه که چرا اصلاً همچین همایش هایی لازمه و چقدر تبادل نظر علمی تو این دوره زمونه اهمیت پیدا کرده. وقتی دنیا پر از پیچیدگی و ابهامه، تنها راهی که می تونیم ازش سر در بیاریم، بحث و گفتگوی علمیه.

ایشان تأکید می کنه که هدف از این همایش ها این بوده که فرصتی برای پژوهشگرها فراهم بشه تا دیدگاه هاشون رو درباره این تحولات پیچیده و سریع ایران و جهان مطرح کنن. در واقع، مقدمه مثل یه دعوتنامه می مونه که بهت میگه: «بیا تو این بحث مشارکت کن و ببین بقیه چه فکری می کنن.» دکتر نوازنی معتقده برای اینکه بتونیم راه حلی برای چالش ها پیدا کنیم، اول باید اونا رو خوب بشناسیم و از جنبه های مختلف بهشون نگاه کنیم. این همایش هم دقیقاً برای همین کار راه افتاده تا با دیدگاه های مختلف، پرده از روی این پیچیدگی ها برداره.

افغانستان بعد از 2014: چالش های بی پایان (غلام سرور بربری)

مقاله اول، نوشته آقای غلام سرور بربری، یه نگاه عمیق به وضع افغانستان بعد از خروج نیروهای بین المللی تو سال ۲۰۱۴ داره. این مقاله خیلی خوب نشون می ده که افغانستان چطور با چالش های خیلی زیادی تو حوزه های مختلف دست و پنجه نرم می کنه. فکر کن:

• سیاسی: دولت مرکزی ضعیف، فساد گسترده و نبود اجماع سیاسی، از یه طرف؛ گروه های مسلح و تنش های قومی، از طرف دیگه، اوضاع رو حسابی بهم ریخته.
• امنیتی: خروج نیروها، عملاً یه خلأ امنیتی بزرگ ایجاد کرد. طالبان جون دوباره گرفت و بقیه گروه های تروریستی هم فعال تر شدن. این یعنی ناامنی هر روز بیشتر و بیشتر شد.
• اقتصادی: اقتصاد افغانستان همیشه وابسته به کمک های خارجی بوده. وقتی این کمک ها کم شد، اقتصاد هم فلج شد. بیکاری، فقر و نبود زیرساخت ها، مردم رو به مرز انفجار رسونده.
• اجتماعی: مهاجرت های گسترده، مشکلات زنان و کودکان، و نبود آموزش مناسب، فقط گوشه ای از مشکلات اجتماعی این کشوره.

نویسنده مقاله، خیلی دقیق این ابعاد رو بررسی می کنه و نشون می ده که این خروج نیروها، فقط یه اتفاق داخلی برای افغانستان نبود، بلکه حسابی رو منطقه و حتی جهان هم تأثیر گذاشت. مثلاً، مهاجرت افغان ها به کشورهای همسایه و رشد افراط گرایی، چالش هایی رو برای ایران و پاکستان و بقیه کشورها هم ایجاد کرد. آقای بربری سناریوهای مختلفی رو برای آینده افغانستان پیش بینی می کنه که هیچ کدومشون خیلی روشن نیست و نشون می ده که این زخم، به این سادگی ها قرار نیست خوب بشه.

بررسی تطبیقی خشونت اقوام ترک و کرد آذربایجان شرقی و کردستان در مقابل حکومت مرکزی پس از 1357 (صغری فرحمند گنزق)

مقاله خانم صغری فرحمند گنزق، خیلی جذاب و تحلیلیه. ایشون تو این مقاله، به ریشه ها و شکل های مختلف خشونت اقوام ترک آذربایجان شرقی و کرد کردستان، بعد از انقلاب ۱۳۵۷، در مقابل حکومت مرکزی می پردازه. بحث اینجاست که چرا و چطور این خشونت ها شکل گرفته و چه فرقی بینشون بوده.

این مقاله، ریشه های تاریخی، اجتماعی و سیاسی این خشونت ها رو بررسی می کنه. مثلاً، ممکنه به این موضوع اشاره کنه که حس تبعیض، یا مطالبات فرهنگی و اقتصادی برآورده نشده، چطور می تونه به نارضایتی و بعدش به خشونت منجر بشه. نویسنده به طور تطبیقی، یعنی با مقایسه، نشون می ده که الگوهای خشونت تو این دو منطقه، چقدر شبیه یا چقدر با هم فرق دارن. مثلاً، ممکنه خشونت ها تو یه منطقه بیشتر سیاسی باشه و تو منطقه دیگه بیشتر فرهنگی یا اقتصادی. نحوه تعامل حکومت مرکزی با این دو گروه هم از نکات مهمیه که تو این مقاله بررسی میشه. اینکه حکومت چه رویکردی داشته، تونسته مشکلات رو حل کنه یا نه. در آخر، خانم گنزق نتایجی رو ارائه می ده و پیشنهاداتی هم برای مدیریت این وضعیت میده که به درد سیاست گذاران می خوره.

بررسی عناصر و اشکال قاعده استفاده بی جهت در نظام حقوقی ایران (نرجس قادری)

حالا بریم سراغ یه بحث حقوقی! مقاله خانم نرجس قادری، حسابی روی قاعده استفاده بی جهت یا همون دارا شدن بلاجهت تو حقوق ایران تمرکز کرده. شاید اسمش برات عجیب باشه، اما این قاعده خیلی مهمه و کاربردهای زیادی تو زندگی روزمره و دعاوی حقوقی داره.

به زبان ساده، قاعده استفاده بی جهت یعنی اینکه اگه یکی بدون هیچ دلیلی، از مال یا کار کس دیگه استفاده کنه و از این طریق پولدار بشه، باید اون چیزی رو که بی جهت به دست آورده، برگردونه. مثلاً، اگه اشتباهی پول به حساب یکی بریزی، اون آدم نباید ازش استفاده کنه و باید پسش بده. این مقاله اول تعریف دقیقی از این مفهوم می ده و بعد می ره سراغ ریشه های فقهی و حقوقی اش تو ایران. یعنی بررسی می کنه که تو اسلام و قوانین مدنی ایران، این قاعده از کجا اومده و چه جایگاهی داره.

مصادیق و کاربردهای عملی این قاعده هم خیلی مهمه. مثلاً تو قراردادهایی که باطل میشن، یا تو مواردی که کسی بدون اجازه از زمین یا مال کس دیگه استفاده می کنه. خانم قادری چالش ها و ابهامات این قاعده رو هم نشون می ده. مثلاً اینکه کجا مرز استفاده باجهت و بی جهته؟ یا نقاط قوت و ضعف این قاعده تو قوانین ما چیا هستن؟ این مقاله کمک می کنه تا حقوقدان ها و حتی افراد عادی، فهم بهتری از این اصل مهم حقوقی داشته باشن.

قاعده استفاده بی جهت تو حقوق ایران، بهت میگه اگه کسی بدون هیچ دلیل موجهی از مال یا خدمات یکی دیگه منفعت ببره و داراتر بشه، باید اون منفعت رو به صاحب اصلیش برگردونه. این یه اصل خیلی اساسی و عادلانه تو نظام حقوقی ماست که از فقه هم ریشه گرفته.

مبانی اعتدال گرایی در فلسفه سیاسی (محمدتقی قزلسفلی)

مقاله آقای محمدتقی قزلسفلی، می ره سراغ یه مفهوم خیلی مهم و البته پرکاربرد تو دنیای سیاست و اجتماع: اعتدال گرایی. این مقاله تلاش می کنه این مفهوم رو به عنوان یه مکتب فکری تو فلسفه سیاسی، موشکافی کنه.

اعتدال گرایی یعنی چی؟ یعنی نه افراط و نه تفریط؛ یعنی پیدا کردن راه میانه، تعادل و دوری از تندروی. این ایده، تو فلسفه سیاسی خیلی جاها خودش رو نشون داده. نویسنده مقاله، فیلسوفان و اندیشمندان کلیدی رو که به این مکتب شکل دادن، بررسی می کنه. مثلاً ممکنه به ارسطو اشاره کنه که به فضیلت میانه اعتقاد داشت، یا متفکرانی که تو اسلام از امت وسط حرف می زنن. این مقاله دنبال اینه که ببینه این مبانی نظری چطور تو طول تاریخ شکل گرفتن و چه سیر تحولی داشتن.

کاربردهای اعتدال گرایی هم خیلی جالبه. مثلاً چطور می تونه به حکمرانی خوب کمک کنه؟ یه حاکم معتدل چطور می تونه جامعه رو به سمت توسعه سیاسی و ثبات اجتماعی ببره؟ تو دنیای پر از افراط و تفریط امروز، فهم درست از اعتدال گرایی می تونه راهگشای خیلی از مشکلات باشه و این مقاله حسابی به این بحث کمک می کنه.

همسویی سیاست های جنبش عدم تعهد و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (بهرام نوازنی و علی نوازنی)

این مقاله که نوشته دکتر بهرام نوازنی و علی نوازنی هستش، یه مقایسه و تحلیل عمیق بین سیاست های جنبش عدم تعهد و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران انجام می ده. جنبش عدم تعهد (Non-Aligned Movement) یه گروه از کشورهاست که نه طرف بلوک شرق هستن و نه طرف بلوک غرب؛ یعنی می خوان مستقل عمل کنن و دنبال یه جهان چند قطبی هستن.

نویسندگان مقاله، اول از همه اهداف، اصول و ساختار جنبش عدم تعهد رو توضیح می دن. مثلاً، این جنبش روی استقلال، عدم مداخله تو امور داخلی بقیه کشورها، مخالفت با استعمار و سلطه جویی، و همکاری بین کشورهای در حال توسعه (همون همکاری جنوب-جنوب) تأکید داره. بعدش، مقاله میاد و این اصول رو با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مقایسه می کنه. ایران هم همیشه روی استقلال خودش، مخالفت با سلطه قدرت های بزرگ و توسعه روابط با کشورهای همفکر تو جهان سوم تأکید داشته.

این مقاله نشون می ده که چقدر این دوتا رویکرد با هم همسو هستن و ایران چطور می تونه با فعالیت تو این جنبش، جایگاه خودش رو تو منطقه و دنیا محکم تر کنه. البته، به نقاط قوت و ضعف این همسویی هم اشاره می کنه. نقش دکتر بهرام نوازنی تو این مقاله، نه تنها در نوشتن، بلکه در تحلیل عمیق این همسویی و تاثیراتش بر استقلال و جایگاه بین المللی ایران، خیلی پررنگه. ایشون به این می پردازه که چطور این همسویی می تونه به ایران کمک کنه تا اهداف سیاست خارجی خودش رو بهتر پیگیری کنه.

آثار بیداری اسلامی بر پیدایش ساختار دوقطبی امنیتی (محور مقاومت-محور سازش) در حوزه خلیج فارس (نفیسه واعظ و پگاه ظاهری)

آخرین مقاله این مجموعه، از خانم ها نفیسه واعظ و پگاه ظاهری هستش، به یه موضوع داغ و حساس تو منطقه ما می پردازه: بیداری اسلامی و چطور این پدیده باعث شده یه ساختار دوقطبی امنیتی (محور مقاومت در برابر محور سازش) تو خلیج فارس شکل بگیره.

بیداری اسلامی، یعنی همون موج اعتراضات و تغییرات سیاسی که از سال ۲۰۱۰ تو کشورهای عربی شروع شد و خیلی ها اسمش رو بهار عربی هم گذاشتن. این مقاله بررسی می کنه که چطور این اتفاقات، معادلات امنیتی منطقه رو حسابی بهم ریخت و نقشه اش رو عوض کرد. نویسندگان تحلیل می کنن که چطور این بیداری، باعث شد دوتا محور کاملاً متفاوت تو خلیج فارس شکل بگیره:

• محور مقاومت: که معمولاً شامل کشورها و گروه هایی میشه که مخالف نفوذ آمریکا و اسرائیل تو منطقه هستن و روی استقلال خودشون تأکید دارن.
• محور سازش: که شامل کشورهایی میشه که سیاست هایشون بیشتر با منافع آمریکا و کشورهای غربی همسو هستش.

این دوقطبی، پیامدهای زیادی برای منطقه داشته: از جنگ های نیابتی و درگیری های منطقه ای گرفته تا ائتلاف های جدید و تغییر موازنه قدرت. این مقاله نشون می ده که چطور این دو محور، روی ثبات منطقه تأثیر گذاشتن و آینده خلیج فارس رو چطور می تونن رقم بزنن. فهم این دوقطبی، برای هر کسی که می خواد از سیاست منطقه سر در بیاره، ضروریه.

جمع بندی و چشم انداز: یه نگاه کلی به همایش و آینده

خب، تا اینجا مقاله های اصلی این مجموعه رو دونه دونه بررسی کردیم. اما حالا وقتشه که یه قدم عقب تر بریم و به کل ماجرا نگاه کنیم. وقتی به این شش تا مقاله نگاه می کنیم، می بینیم که یه سری دغدغه های مشترک تو همشون هست. مثلاً:

• پیچیدگی تحولات: همه مقالات به نوعی نشون می دن که دنیا و منطقه ما چقدر پیچیده شده و چقدر فهمیدن این پیچیدگی ها سخته.
• تأثیر متقابل: مشخصه که اتفاقات تو یه حوزه (مثلاً افغانستان) چطور می تونه رو حوزه های دیگه (مثل امنیت منطقه) تأثیر بذاره. همه چیز به هم مرتبطه.
• نقش بازیگران مختلف: از دولت ها گرفته تا گروه های قومی و حتی جریان های فکری، همه بازیگرانی هستن که تو این تحولات نقش دارن.
• لزوم تحلیل عمیق: هیچکدوم از این مسائل، راه حل ساده ای ندارن و نیازمند تحلیل های عمیق و چندجانبه هستن.

برگزاری همچین همایش هایی، واقعاً ارزش زیادی داره. چرا؟ چون یه بستری ایجاد می کنه برای اینکه ایده های مختلف مطرح بشن، بحث و گفتگو شکل بگیره و از دل این بحث ها، شاید راه حل هایی برای چالش های روز پیدا بشه. نقاط قوت این مجموعه هم کم نیست: از تنوع موضوعاتش که از افغانستان و حقوق و فلسفه گرفته تا سیاست خارجی ایران رو پوشش می ده، تا عمق تحلیل هایی که پژوهشگرهای داخلی و خارجی ارائه دادن. این نشون می ده که جامعه علمی ما، حسابی دغدغه این مسائل رو داره.

البته، این خلاصه ای که ما اینجا گفتیم، فقط یه سر نخ بود. اگه واقعاً می خوای عمق این بحث ها رو بفهمی و از تمام جزئیاتش باخبر بشی، بهتره که بری و خودت مقالات اصلی رو کامل مطالعه کنی. مطمئن باش که پشیمون نمیشی و حسابی به دانش و آگاهیت اضافه میشه. این خلاصه فقط برای این بود که یه دید کلی بهت بده و ذهنت رو برای مطالعه عمیق تر آماده کنه.

حرف آخر: چرا باید حواسمون به این تغییرات باشه؟

راستش، تو دنیای امروز که هر روز یه اتفاق جدید میفته و همه چیز در حال دگرگونیه، اگه حواسمون به این تحولات نباشه، عقب می مونیم. چه دانشجو باشی، چه پژوهشگر یا حتی یه شهروند عادی که دوست داره از مسائل دور و برش سر در بیاره، مطالعه و تحلیل مستمر این اتفاقات، یه ضرورت محضه. اینطوری می تونیم دید بهتری به آینده داشته باشیم و تصمیم های آگاهانه تری بگیریم.

آثاری مثل همین مجموعه مقالات که دکتر بهرام نوازنی و همکارانش جمع آوری و منتشر کردن، حکم یه چراغ راه رو دارن تو این دنیای پر پیچ و خم. این جور کتاب ها، بهت کمک می کنن تا پیچیدگی های جهان معاصر رو بهتر درک کنی و از زوایای مختلف به مسائل نگاه کنی. پس، اگه می خوای همیشه چند قدم جلوتر باشی و از اتفاقات دور و برت باخبر باشی، این مجموعه مقالات رو از دست نده و به عنوان یه مرجع ارزشمند، همیشه دم دستت داشته باش.

همیشه یادت باشه، آگاهی و اطلاعات، قدرت میاره. و قدرت، یعنی توانایی تصمیم گیری بهتر و زندگی باکیفیت تر.