جرم سرقت قابل گذشت است یا خیر

اینکه جرم سرقت قابل گذشت است یا نه، سؤالیه که ذهن خیلی ها رو درگیر کرده، به خصوص بعد از تغییرات جدید قانونی در سال ۱۴۰۳. جواب این سؤال پیچیده نیست و میشه گفت: نه، اغلب سرقت ها دیگه قابل گذشت نیستند، اما این موضوع استثناهایی هم داره که باید حسابی حواسمون بهشون باشه.

دزدی یا سرقت، یکی از اون کارهاییه که می تونه آرامش جامعه رو حسابی به هم بزنه و به زندگی مردم گند بزنه. برای همینه که قانون گذار همیشه سعی کرده با قوانین جدیدتر، راه رو برای مجرم ها سخت تر کنه و از حقوق مال باخته ها دفاع کنه. توی این مقاله می خوایم به زبان ساده و خودمانی، پرونده سرقت رو باز کنیم، ببینیم اصلا چه انواعی داره، چه قوانینی برای اون وضع شده و این تغییرات جدیدی که توی سال ۱۴۰۳ اتفاق افتاده، چه تاثیری روی پرونده های دزدی داره. پس اگه خودت یا اطرافیانت درگیر چنین مسائلی هستید یا فقط دوست دارید بیشتر در مورد این موضوع بدونید، تا آخر با ما همراه باشید.

اصلا جرم قابل گذشت یعنی چی و غیرقابل گذشت چی؟

قبل از اینکه بریم سراغ سرقت، لازمه یه توضیح کوچولو در مورد این مفهوم قابل گذشت و غیرقابل گذشت بدم. این ها اصطلاحات حقوقی هستن که شاید خیلی ها رو گیج کنن، ولی در اصل چیز پیچیده ای نیستن. بگذارید با یه مثال ساده توضیح بدم:

جرم قابل گذشت: با رضایت شاکی پرونده تمومه

فرض کنید یه همسایه دارید که مثلاً به گل و گلدون شما آسیب زده. این یه جرمی هست که شاکی خصوصی داره (یعنی شما). اگه شما به عنوان صاحب گل و گلدون ازش شکایت نکنید، یا اگه شکایت هم کردید ولی بعدش ببخشیدش (یعنی رضایت بدید)، پرونده همونجا متوقف میشه و دیگه کسی کاری به کار اون همسایه نداره. به این جور جرایم میگن قابل گذشت. یعنی بخشش شما حرف آخر رو میزنه و قوه قضاییه دیگه ادامه نمیده.

جرم غیرقابل گذشت: حتی با رضایت هم پرونده ادامه داره

حالا فرض کنید همون همسایه خدای نکرده، ماشین شما رو آتش زده! این دیگه فقط به شما آسیب نزده، بلکه نظم جامعه رو هم به هم ریخته. تو این حالت، حتی اگه شما هم از شدت خوبی دلت به حالش بسوزه و رضایت بدی، باز هم قوه قضاییه وظیفه داره که پرونده رو پیگیری کنه و مجازات لازم رو اجرا کنه. چرا؟ چون این جور جرایم فقط جنبه خصوصی ندارن و به جامعه هم لطمه زدن. به این ها میگن غیرقابل گذشت. رضایت شاکی اینجا فقط می تونه توی کم کردن مجازات (تخفیف) مؤثر باشه، نه اینکه پرونده رو کلا ببنده. این تفاوت خیلی مهمه و سرنوشت متهم و کل پرونده رو عوض می کنه.

انواع سرقت توی قانون ما چیه؟ (سرقت حدی و تعزیری)

قانون ما سرقت رو به دو دسته اصلی تقسیم کرده: سرقت حدی و سرقت تعزیری. هر کدوم از این ها شرایط و مجازات های خاص خودشون رو دارن که باید خوب بشناسیمشون.

سرقت حدی: جدی ترین نوع سرقت

سرقت حدی، اون دزدی ای هست که شرایط خیلی خاص و دقیق داره. این شرایط رو قانون گذار از شرع اسلام گرفته و برای اجرای حد (همون مجازات های ثابت و مشخص شرعی) ضروریه. مثلاً اینکه مال از حرز (جای محفوظ) ربوده شده باشه، به اندازه مشخصی (حد نصاب) باشه، سارق پدر صاحب مال نباشه، و یه عالمه شرط دیگه. اگه همه این شرایط با هم جمع بشن، اسمش میشه سرقت حدی.

بدون استثنا، سرقت حدی همیشه غیرقابل گذشت محسوب میشه و رضایت مال باخته هیچ تاثیری در روند رسیدگی و اجرای مجازات نداره. یعنی اگه کسی سرقت حدی انجام بده، حتی اگه شاکی هم ببخشه، باز هم مجازاتش رو باید تحمل کنه.

سرقت تعزیری: هر سرقت دیگه ای که حدی نیست

حالا هر دزدی ای که شرایط پیچیده سرقت حدی رو نداشته باشه، توی دسته سرقت تعزیری قرار می گیره. یعنی اگه یه یا چند تا از اون شرایط خاص حدی احراز نشه، دیگه با سرقت حدی طرف نیستیم و میریم سراغ سرقت تعزیری. مجازات این نوع سرقت، دیگه مثل حدی ثابت نیست و دست قاضی برای تعیین مجازات، با توجه به شرایط پرونده، بازتره.

سرقت تعزیری ساده و مشدد

خود سرقت تعزیری هم دو دسته داره:

1. سرقت تعزیری ساده: این نوع سرقت، دزدی ای هست که بدون هیچ عامل تشدیدکننده ای انجام شده. یعنی نه با اسلحه بوده، نه شبانه، نه با زور و کتک کاری، و نه توسط باند و گروه. به قول معروف، یه دزدی ساده و بی آلایش! مجازاتش معمولاً حبس و شلاقه که کمتر از سرقت های دیگه است.
2. سرقت تعزیری مشدد: این یکی قضیه اش فرق می کنه. اگه دزدی همراه با چیزهایی مثل استفاده از سلاح، آزار و اذیت مال باخته، انجام دزدی در شب، یا توسط چند نفر و به صورت گروهی اتفاق بیفته، بهش میگن سرقت مشدد. وجود هر کدوم از این عوامل، باعث میشه که مجازات سارق سنگین تر و شدیدتر بشه.

مجازات های سرقت تعزیری شامل حبس (از چند ماه تا چند سال) و شلاقه که بسته به نوع سرقت (ساده یا مشدد) و شرایط پرونده، فرق می کنه.

قانون جدید سرقت ۱۴۰۳: چی عوض شده؟

قوانین مثل ما آدم ها همیشه در حال تغییر و به روز شدن هستن، مخصوصاً وقتی پای امنیت و آرامش جامعه در میون باشه. در مورد سرقت هم همین اتفاق افتاد و توی سال ۱۴۰۳ یه تغییر مهم توی قانون ایجاد شد که دونستنش واقعا لازمه.

وضعیت پیش از ۱۴۰۳ (ماده ۱۰۴ اصلاحی ۱۳۹۹)

قبل از این تغییرات جدید، توی سال ۱۳۹۹ یه اصلاحیه به ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی اضافه شده بود که یه جورایی به نفع سارقان خرده پا بود. توی اون قانون، گفته شده بود که اگه یه سری سرقت ها (همونایی که توی مواد ۶۵۶، ۶۵۷، ۶۶۱ و ۶۶۵ قانون تعزیرات اومده) اتفاق بیفته و دو تا شرط مهم رو داشته باشه، قابل گذشت محسوب میشه:

• اول اینکه ارزش مالی که دزدیده شده، کمتر از دویست میلیون ریال (یعنی ۲۰ میلیون تومان) باشه.
• دوم اینکه سارق، سابقه کیفری مؤثر نداشته باشه.

این یعنی اگه کسی یه چیز کوچیک تر از ۲۰ میلیون تومن می دزدید و سابقه هم نداشت، اگه شاکی رضایت می داد، پرونده اش تموم میشد و راحت میشد از مجازات فرار کرد. این موضوع البته حرف و حدیث های زیادی داشت.

تصویب قانون جدید در سال ۱۴۰۳ (حذف سرقت زیر ۲۰ میلیون تومان از فهرست جرایم قابل گذشت)

همین حرف و حدیث ها باعث شد مجلس دست به کار بشه و توی تاریخ ۲۸ فروردین ۱۴۰۳، یه مصوبه جدید رو تصویب کنه. با این مصوبه، مجلس عبارت مربوط به قابل گذشت بودن اون چهار نوع سرقت رو کلاً حذف کرد! این یعنی چی؟

نتیجه صریح و قاطع این تغییر اینه که: پس از لازم الاجرا شدن این قانون جدید، سرقت های موضوع مواد ۶۵۶، ۶۵۷، ۶۶۱ و ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) ، دیگه قابل گذشت نیستند، فارغ از اینکه ارزش مال دزدیده شده چقدره یا سارق سابقه داره یا نه.

قانون گذار با این کار می خواست برخورد با دزدی های خرد رو جدی تر کنه و قدرت بازدارندگی قانون رو بیشتر کنه تا نظم و امنیت جامعه بهتر حفظ بشه. حالا دیگه رضایت شاکی، اگرچه می تونه توی تخفیف مجازات تاثیر داشته باشه، اما دیگه باعث بسته شدن پرونده نمیشه.

پس با این قانون جدید، سرنوشت پرونده های سرقت چی میشه؟ (قبل و بعد از ۱۴۰۳)

خب، حالا که قانون عوض شده، ممکنه برای خیلی ها این سوال پیش بیاد که پرونده های قبلی چی میشه؟ آیا این قانون جدید روی اون ها هم تأثیر می ذاره یا نه؟ اینجاست که پای یه اصل حقوقی خیلی مهم به اسم عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری میاد وسط.

پرونده های سرقت ارتکابی پس از لازم الاجرا شدن قانون ۱۴۰۳

اگه خدای نکرده جرمی از نوع سرقت، بعد از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون جدید (یعنی بعد از ۲۸ فروردین ۱۴۰۳) اتفاق بیفته، قضیه خیلی واضحه:

• همه سرقت های مشمول مواد ۶۵۶، ۶۵۷، ۶۶۱ و ۶۶۵ و همینطور سرقت حدی، غیرقابل گذشت به حساب میان.
• این یعنی حتی اگه مال باخته هم دلش بسوزه و رضایت بده، پرونده متوقف نمیشه و قوه قضاییه باید به کارش ادامه بده.
• نقش رضایت شاکی اینجا اینه که فقط می تونه توی تخفیف مجازات (مثلاً کم شدن حبس یا شلاق) تأثیر بذاره، نه اینکه پرونده کلاً مختومه بشه.

پس، اگه یه سرقت از این دست ها اتفاق بیفته، حتی با وجود رضایت شاکی هم، دادگاه باید به پرونده رسیدگی کنه و حکم مناسب رو صادر کنه.

پرونده های سرقت ارتکابی پیش از لازم الاجرا شدن قانون ۱۴۰۳ (اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری)

اینجا قضیه کمی پیچیده تر میشه و باید حواسمون باشه. توی قانون کیفری، یه اصل خیلی مهم داریم به اسم عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری. این یعنی چی؟ یعنی یه قانون جدید، روی اتفاقاتی که قبل از تصویب اون قانون افتادن، تأثیر نمیذاره. ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی و اصل ۱۶۹ قانون اساسی هم همین رو میگن. چرا؟ چون این قانون جدید، نسبت به قانون قبلی اشد (سخت گیرانه تر) هست و ما همیشه می گیم تفسیر به نفع متهم.

برای همین، اداره کل حقوقی قوه قضاییه هم نظرش رو توی این مورد اعلام کرده و گفته:

قانون اصلاح ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی اصلاحی ۱۴۰۳ در «مجازات قانونی» و درجه جرایم قبل از وضع این قانون تأثیری ندارد و کلیه آثار و تبعات مترتب بر مجازات قانونی زمان وقوع جرم بر آنها جاری و ساری است.

نتیجه این حرف های حقوقی چی میشه؟ بیایید چند تا سناریو رو با هم بررسی کنیم:

• اگه قبل از قانون جدید رضایت داده باشی: فرض کن شاکی قبل از ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ رضایت بدون قید و شرط خودش رو اعلام کرده، حتی اگه پرونده هنوز به نتیجه نرسیده باشه. توی این حالت، اون رضایت معتبره و چون در زمان خودش (قبل از قانون جدید) جرم قابل گذشت بوده، باعث میشه پرونده متوقف بشه و دیگه کسی نمی تونه سارق رو تعقیب کنه.
• شروع به جرم قبل از قانون جدید: اگه کسی قبل از ۲۸ فروردین ۱۴۰۳، دست به کاری زده باشه که طبق قانون اون زمان جرم محسوب نمیشده (مثلاً شروع به جرم ماده ۶۵۶)، با اومدن قانون جدید، اون کار جرم نمیشه و قابل پیگیری نیست. قانون جدید، گذشته رو عوض نمی کنه.
• مجازات و مرور زمان: معیار تعیین مجازات، درجه جرم، صلاحیت دادگاه ها و زمان بندی مرور زمان (که بعد از اون دیگه نمی شه کسی رو تعقیب کرد) همه اش بر اساس همون قانونیه که توی زمان وقوع جرم وجود داشته، نه قانون جدید. این یعنی اگه یه دزدی توی سال ۱۴۰۲ اتفاق افتاده باشه، مجازاتش رو طبق قانون سال ۱۴۰۲ مشخص می کنن.
• معاونت و شراکت: وضعیت اونایی که توی یه دزدی قابل گذشت (طبق قانون قدیمی) نقش معاون یا شریک داشتن و شاکی ازشون شکایت نکرده، همون قانون زمان ارتکاب جرمی هست که اتفاق افتاده. پس با گذشت شاکی، دیگه قابل تعقیب نیستن.
• نهادهای ارفاقی (تعلیق تعقیب، معافیت از کیفر): اگه جرمی قبل از قانون جدید اتفاق افتاده باشه و شرایط استفاده از نهادهای ارفاقی (مثل تعلیق تعقیب یا معافیت از مجازات) رو داشته باشه، این نهادها همچنان قابل اعمال هستن. باز هم تاکید میشه که قانون جدید، روی این موارد گذشته تأثیری نداره.

حالا یه مثال عملی بزنیم:

فرض کنید یه نفر توی اسفند ۱۴۰۲، یه دزدی ۱۵ میلیون تومانی انجام داده و سابقه هم نداشته. اون موقع طبق قانون، این دزدی قابل گذشت بوده. اگه شاکی رضایت بده، پرونده بسته میشه. حالا فرض کنید همون دزدی ۱۵ میلیونی، توی مرداد ۱۴۰۳ اتفاق بیفته. اینجا دیگه طبق قانون جدید، حتی اگه شاکی هم رضایت بده، پرونده ادامه پیدا می کنه و سارق باید مجازات قانونی رو تحمل کنه (البته رضایت شاکی میتونه به تخفیف مجازاتش کمک کنه). اینجوریه که میگن قانون به گذشته برنمی گرده.

مجازات سرقت چقدر حبس دارد؟

یکی از سوالات پرتکرار اینه که خب حالا مجازات سرقت چیه و چقدر حبس داره؟ جواب این سوال کمی پیچیده ست، چون مجازات سرقت به خیلی چیزها بستگی داره؛ از نوع سرقت (حدی یا تعزیری)، ارزش مال مسروقه، شرایطی که دزدی اتفاق افتاده (مثلا مسلحانه بوده یا نه)، و حتی سابقه کیفری سارق. قاضی با در نظر گرفتن همه اینها، مجازات مناسب رو تعیین می کنه.

به طور کلی، مجازات سرقت تعزیری شامل حبس و شلاقه. مثلاً برای یک سرقت تعزیری ساده، ممکنه از سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق در نظر گرفته بشه. اما اگه سرقت مشدد باشه، یعنی با شرایطی مثل استفاده از سلاح، آزار و اذیت یا شبانه بودن، مجازات حبس میتونه خیلی بیشتر بشه و گاهی به سال ها حبس میرسه.

در مورد سرقت حدی هم که گفتیم مجازات هاش ثابت و سنگینه. مثلاً توی بعضی شرایط، مجازات میتونه قطع دست باشه و توی موارد خیلی شدیدتر حتی اعدام هم پیش بینی شده. خلاصه که هر پرونده ای قصه خودش رو داره و نمیشه یه نسخه واحد برای همه پیچید.

فرق سرقت و دزدی از نظر حقوقی چیست؟

شاید براتون جالب باشه که بدونید توی زبان حقوقی، کلمه سرقت یه مفهوم خیلی گسترده تر از دزدی داره. مردم عادی معمولاً این دو تا کلمه رو به جای هم به کار میبرن، ولی از نظر قانونی یه تفاوت های ظریفی بینشون هست.

سرقت به معنی ربودن مال دیگری به صورت غیرقانونی و بدون رضایت مالکه. این تعریف یه چتر بزرگه که زیرش انواع و اقسام کارهای غیرقانونی مثل جیب بری، دزدی از خونه، دزدی ماشین، و حتی گاهی اختلاس یا کلاهبرداری (در مواردی که با ربودن مال همراه باشه) قرار می گیرن. یعنی هر نوع برداشتن مال دیگران که جنبه غیرقانونی داشته باشه.

حالا دزدی معمولاً به اون نوع سرقتی میگن که به صورت مخفیانه و بدون استفاده از زور یا تهدید انجام میشه. یعنی سارق یواشکی و بدون اینکه کسی متوجه بشه، مال رو برمیداره و میره. مثلاً کسی که از توی یه کیف پول برمیداره یا از یه خونه ای که کسی توش نیست، چیزی رو میبره. این رو میگن دزدی.

پس، می تونیم بگیم هر دزدی ای یک نوع سرقته، اما هر سرقتی لزوماً دزدی نیست. دزدی یه زیرمجموعه از سرقته که با ویژگی مخفیانه بودن و عدم استفاده از خشونت مشخص میشه. در کل، قانون بیشتر از واژه سرقت استفاده میکنه تا همه ابعاد این جرم رو پوشش بده.

رضایت شاکی چقدر تاثیر داره؟

تا اینجا حسابی در مورد قابل گذشت بودن یا نبودن سرقت و تغییرات قانون ۱۴۰۳ صحبت کردیم. حالا می خوایم یه جمع بندی کنیم که رضایت شاکی در کل چه تاثیری توی پرونده سرقت داره، چون این موضوع یه فرق اساسی توی پرونده ایجاد می کنه و خیلی مهمه.

اول از همه باید یادمون باشه که برای سرقت حدی، کلاً رضایت شاکی هیچ تاثیری نداره. یعنی چه شاکی ببخشه چه نبخشه، پرونده راه خودش رو میره و مجازات حدی اجرا میشه. این رو گذاشتیم کنار.

حالا می رسیم به سرقت های تعزیری. اینجا قضیه به دو بخش تقسیم میشه:

1. سرقت هایی که بعد از لازم الاجرا شدن قانون جدید (بعد از ۲۸ فروردین ۱۴۰۳) اتفاق افتادن:

   توی این پرونده ها، همونطور که گفتیم، دیگه سرقت های مواد ۶۵۶، ۶۵۷، ۶۶۱ و ۶۶۵ (که قبلاً میتونستن قابل گذشت باشن) و بقیه سرقت های تعزیری، کلاً غیرقابل گذشت محسوب میشن. پس اگه یه نفر مالش دزدیده بشه و رضایت بده، پرونده باز هم ادامه پیدا می کنه و متهم باید محاکمه بشه. رضایت شاکی در اینجا فقط می تونه نقش تخفیف دهنده مجازات رو داشته باشه. یعنی قاضی می تونه با توجه به این رضایت، از میزان حبس یا شلاق کم کنه یا مثلاً از مجازات های جایگزین استفاده کنه، اما دیگه نمیتونه کلاً پرونده رو ببنده.

2. سرقت هایی که قبل از لازم الاجرا شدن قانون جدید (قبل از ۲۸ فروردین ۱۴۰۳) اتفاق افتادن:

   اینجاست که همون اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری به کار میاد. اگه یه سرقتی قبل از تاریخ ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ اتفاق افتاده و طبق قانون اون زمان، قابل گذشت بوده (مثلاً سرقت زیر ۲۰ میلیون تومان بدون سابقه مؤثر کیفری)، رضایت شاکی هنوز هم معتبره. یعنی اگه مال باخته رضایت بده، پرونده متوقف میشه و سارق دیگه تعقیب نمیشه. این خیلی نکته مهمیه که فرق پرونده های قدیمی و جدید رو مشخص می کنه.

پس نتیجه اینکه، نقش رضایت شاکی توی پرونده های سرقت، با تغییر قانون حسابی فرق کرده. برای پرونده های جدید، فقط می تونه مجازات رو کم کنه، ولی برای پرونده های قدیمی که قبلاً قابل گذشت بودن، هنوز هم می تونه پرونده رو ببنده. این نشون میده که چقدر قوانین میتونن پیچیده باشن و برای همین لازمه که همیشه دقیق و به روز ازشون مطلع باشیم.

آیا جرم سرقت قابل تعلیق و تخفیف است؟

وقتی اسم مجازات های سنگین مثل حبس و شلاق میاد، طبیعیه که این سوال پیش بیاد که آیا راهی برای کمتر شدن این مجازات ها یا حتی نادیده گرفتنشون هست؟ خب، بله، توی بعضی شرایط خاص و با تشخیص قاضی، امکان تعلیق یا تخفیف مجازات سرقت وجود داره، اما این موضوع هم کلی تبصره و شرط و شروط داره.

تعلیق مجازات

تعلیق مجازات یعنی چی؟ یعنی قاضی به جای اینکه فورا حکم حبس یا شلاق رو اجرا کنه، اجرای اون رو برای یه مدت مشخص (مثلاً بین یک تا پنج سال) به تعویق میندازه. اگه متهم توی این مدت، رفتار خوبی داشته باشه و مرتکب جرم دیگه ای نشه، اون مجازات اصلی کلاً از بین میره. این یه فرصت دوباره برای اصلاح فرد خطاکاره.

اما این تعلیق برای همه جرایم نیست. توی سرقت، فقط برای سرقت های تعزیری (نه حدی) و اون هم با درجه خاصی از مجازات (معمولاً جرایم درجه شش، هفت و هشت) امکان پذیره. قاضی هم باید مطمئن بشه که متهم واقعاً پشیمونه و احتمال تکرار جرم کمه. سابقه قبلی متهم، وضعیت خانوادگیش، جبران خسارت به شاکی و خیلی چیزهای دیگه توی این تصمیم گیری تاثیر دارن.

تخفیف مجازات

تخفیف مجازات یعنی قاضی میتونه، با توجه به یه سری شرایط، مجازات قانونی رو کمتر از اون چیزی که قانون تعیین کرده، در نظر بگیره. مثلاً اگه یه جرم سرقت تعزیری ۱۰ سال حبس داشته باشه، قاضی میتونه با تخفیف، اون رو به مثلاً ۷ سال برسونه. چه چیزایی باعث میشه قاضی تخفیف بده؟

• رضایت شاکی: مهم ترین عامل برای تخفیف مجازات توی سرقت های تعزیری (همونطور که بالا گفتیم).
• همکاری با دستگاه قضایی: اگه متهم توی کشف حقیقت کمک کنه.
• وضعیت خانوادگی و اجتماعی متهم: مثلاً اگه سرپرست خانواده باشه یا وضعیت روحی و روانی خاصی داشته باشه.
• سن متهم: جوون ها و نوجوان ها معمولاً شانس بیشتری برای تخفیف دارن.
• گذشت زمان: اگه از وقوع جرم مدت زیادی گذشته باشه و متهم رفتار خوبی داشته باشه.
• نداشتن سابقه کیفری مؤثر: اگه برای اولین بار باشه که جرمی انجام داده.
• جبران خسارت: اگه متهم خسارت مال باخته رو جبران کرده باشه.

خلاصه که تعلیق و تخفیف مجازات، مثل یه دریچه امیده که قانون برای بعضی متهم ها باز گذاشته تا شاید بتونن جبران مافات کنن و به جامعه برگردن. اما این دریچه هم فقط با کلید شرایط قانونی و تشخیص قاضی باز میشه و برای سرقت حدی که خیلی جدیه، همچین راهی وجود نداره.

سرقت جرم درجه چند است؟

دسته بندی جرایم به درجات مختلف (از درجه یک تا هشت) توی قانون مجازات اسلامی، یه راه حلیه برای اینکه مجازات ها و قواعد رسیدگی به پرونده ها دقیق تر و منظم تر باشن. اینکه یه سرقت جرم درجه چند به حساب میاد، بستگی به نوع سرقت و شدت مجازات قانونی ای داره که براش تعیین شده. این درجه بندی توی چیزایی مثل مرور زمان تعقیب، صلاحیت دادگاه ها و امکان استفاده از نهادهای ارفاقی (مثل تعلیق یا تخفیف) حسابی تاثیرگذاره.

به طور کلی، هرچی مجازات جرم سنگین تر باشه، درجه اون جرم پایین تر (یعنی جدی تر) محسوب میشه. مثلاً جرایم درجه یک خیلی سنگین تر از جرایم درجه هشت هستن. برای سرقت، این درجه بندی اینجوریه:

• سرقت های ساده تعزیری: اگه ارزش مال مسروقه کمتر از دویست میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان) باشه، اون سرقت میتونه توی دسته جرایم تعزیری درجه شش قرار بگیره.
• سرقت های با ارزش بالاتر یا شرایط خاص: اگه ارزش مال مسروقه بیشتر از دویست میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان) باشه، یا سرقت با شرایط خاص و تشدیدکننده (مثل مسلح بودن، شبانه بودن، آزار و اذیت) انجام شده باشه، درجه جرم بالاتر میره و ممکنه به درجه پنج یا حتی پایین تر (جدی تر) برسه.
• سرقت های حدی: این نوع سرقت ها معمولاً مجازات های خاص خودشون رو دارن و به دلیل شدت و نوع مجازات (مثل قطع ید یا اعدام)، توی بالاترین درجات جرایم قرار میگیرن.

پس، نمیشه گفت همه سرقت ها توی یه درجه خاصی قرار دارن. هر پرونده سرقت باید جداگانه بررسی بشه تا با توجه به شرایط خاصش، درجه واقعی جرم و مجازات متناسب با اون مشخص بشه. این درجه بندی فقط یه ابزار برای قاضی ها و وکیل هاست تا بتونن مسیر قانونی پرونده رو بهتر تشخیص بدن و برای اون تصمیم گیری کنن.

---

توی این مطلب، حسابی در مورد جرم سرقت قابل گذشت است یا خیر و همه ریزه کاری هاش حرف زدیم. دیدیم که با تغییر قانون توی سال ۱۴۰۳، خیلی از سرقت هایی که قبلاً میتونستن با رضایت شاکی بسته بشن، دیگه غیرقابل گذشت شدن و پرونده حتی با رضایت هم ادامه پیدا می کنه. البته یادتون باشه که این قانون جدید، روی پرونده هایی که قبل از تاریخ تصویبش اتفاق افتادن، تأثیری نداره و اون ها هنوز طبق قانون قبلی بررسی میشن. همچنین متوجه شدیم که نقش رضایت شاکی هم حسابی فرق کرده؛ برای پرونده های جدید فقط میتونه باعث تخفیف مجازات بشه، ولی برای پرونده های قدیمی میتونه پرونده رو ببنده. پیچیدگی های قوانین حقوقی و این تغییرات مداوم، نشون میده که چقدر مهمه توی همچین مسائلی چشم بسته عمل نکنیم.

اگر خدای نکرده توی همچین شرایطی قرار گرفتید، چه به عنوان شاکی و چه متهم، بهترین کاری که میتونید بکنید، اینه که با یه وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. یه وکیل کاربلد میتونه با توجه به جزئیات پرونده شما، بهترین راهنمایی رو بهتون بده و کمکتون کنه تا توی این مسیر پر پیچ و خم، بهترین تصمیم ها رو بگیرید و از حق و حقوق خودتون دفاع کنید.