هزینه به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت

هزینه به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت، شامل هزینه های اولیه ای مثل درخواست اجراییه (که معمولاً جزئیه)، نیم عشر دولتی (۵ درصد مبلغ مهریه که از مرد گرفته میشه و نه زن)، هزینه های کارشناسی و استعلامات هست. البته مهم ترین هزینه یعنی نیم عشر، بعد از وصول مهریه از خود مبلغ مهریه کم میشه و از زن اولش گرفته نمیشه.

مطالبه مهریه یکی از اون موضوعات حقوقیه که خیلی ها باهاش درگیر میشن و خب، هزینه هاش می تونه حسابی گیج کننده باشه. مخصوصاً وقتی پای اداره ثبت و دادگاه میاد وسط، آدم کلی سؤال تو ذهنش رژه میره. از کی باید پول بده؟ چقدر باید بده؟ اصلاً به صرفه هست یا نه؟ اینجا میخوایم همه این گره ها رو باز کنیم و ببینیم وقتی مهریه رو از طریق ثبت پیگیری می کنید، چه هزینه هایی انتظار شما رو می کشه. با هم یه نگاهی بندازیم به صفر تا صد هزینه ها، از همون اول کار تا آخرش، و همچنین به قانون های جدیدی که تو این زمینه اومده، چون اطلاعات قدیمی شاید الان دیگه به درد نخوره و مسیر رو اشتباهی نشون بده.

چرا اصلاً مهریه رو از طریق ثبت پیگیری کنیم؟ (مزایا و شرایط)

شاید براتون سؤال پیش بیاد که اصلاً چرا باید از اداره ثبت برای گرفتن مهریه اقدام کنیم، وقتی دادگاه هم هست؟ جوابش ساده ست: سند ازدواج یا همون عقدنامه، یه سند رسمی و لازم الاجراست. یعنی چی؟ یعنی مثل چک برگشتی یا سفته، خودش قدرت اجرایی داره و نیاز نیست اولش بریم دادگاه و ثابت کنیم که مهریه حق ماست. همین ویژگی باعث میشه که اداره ثبت بتونه سریع تر وارد عمل بشه.

یه نکته مهم دیگه، بحث سرعته. اگه آقا اموالی به اسمش داشته باشه که بشه خیلی راحت پیدا و توقیف کرد (مثلاً ملک، ماشین یا حساب بانکی)، پیگیری مهریه از طریق ثبت معمولاً سرعت بالاتری داره تا دادگاه. البته حواستون باشه، منظورمون سرعت تو پیدا کردن اموال و توقیف اولیه هست، نه لزوماً کل فرآیند دریافت مهریه. توی ثبت میشه زودتر اقدام به ممنوع الخروجی آقا کرد، که این خودش یه اهرم فشار قوی محسوب میشه.

قبلاً یه قانونی بود (بخشنامه سال ۹۸ قوه قضاییه) که میگفت اول باید از ثبت اقدام کنید و اگه اونجا به نتیجه نرسیدید، بعد برید دادگاه. ولی خبر خوب اینه که با قانون جدید (قانون برنامه هفتم توسعه) که اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ اومد، این اجبار برداشته شد. حالا دیگه خودتون انتخاب می کنید که از اول برید دادگاه یا از طریق ثبت پیگیری کنید. اما خب، با این توضیحات، هنوزم ثبت یه سری مزایای خودش رو داره که شاید برای خیلی ها انتخاب بهتری باشه.

هزینه های اجرای مهریه تو ثبت: ریز به ریز و آپدیت شده

خب، بریم سراغ بخش اصلی که احتمالاً بیشتر از همه منتظرش بودید: هزینه ها! این بخش رو ریز به ریز بررسی می کنیم تا چیزی از قلم نیفته و ابهامی نمونه.

هزینه اولیه درخواست اجراییه (تو دفترخونه)

اینجا یه سوءتفاهم رایج وجود داره. بعضی وقت ها می شنویم که برای شروع کار تو ثبت، مثلاً ۵۰۰ هزار تومن یا مبلغ دیگه ای باید پرداخت کنیم. اما واقعیت اینه که برای درخواست اولیه صدور اجراییه از دفترخونه ای که توش عقد کردید، هزینه خاص و چشمگیری لازم نیست. معمولاً فقط یه چند هزاری بابت کپی مدارک، تمبر یا فرم های اداری پرداخت می کنید که مبلغ ناچیزیه. اون ۵۰۰ هزار تومنی که گاهی شنیده میشه، ممکنه مربوط به مراحل بعدی یا اطلاعات قدیمی باشه. پس نگران یه هزینه سنگین اول کار نباشید.

نیم عشر دولتی (حق الاجرا): اصل قضیه اینجاست!

این مورد، مهم ترین بخش هزینه هاست و باید حسابی حواستون بهش باشه. نیم عشر دولتی که بهش حق الاجرا هم میگن، مبلغی معادل ۵ درصد کل مهریه شماست. اما یه نکته خیلی مهم داره که خیلیا نمیدونن و نگرانش میشن:

پرداخت نیم عشر دولتی در مرحله اجرای مهریه از طریق ثبت، بعد از وصول مهریه یا توقیف و فروش اموال انجام میشه و از خود مبلغ مهریه یا همون اموال وصول شده کسر میشه. یعنی زوجه (زن) در ابتدای کار این مبلغ رو از جیب خودش پرداخت نمی کنه.

این یعنی لازم نیست از اول پول زیادی رو کنار بذارید. این هزینه عملاً از آقا (زوج) گرفته میشه، چون اون کسیه که از انجام تعهدش شونه خالی کرده. این فرق اساسی بین اجرای مهریه در ثبت و دادگاه هست که خیلی ها رو به سمت ثبت میکشونه.

حالا چه وقت هایی از پرداخت این نیم عشر معاف میشیم؟

• اگه آقا ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه، مهریه رو پرداخت کنه یا با شما به توافق برسه.
• اگه در طول فرآیند، شما مهریه تون رو ببخشید یا با آقا صلح و سازش کنید.

هزینه های کارشناسی و ارزیابی اموال

فرض کنید اموالی از آقا توقیف شده، مثل یه ملک یا ماشین. برای اینکه این اموال قیمت گذاری بشن و بعد به مزایده گذاشته بشن، نیاز به کارشناس رسمی دادگستری داریم. هزینه های کارشناسی و ارزیابی اموال هم از اون هزینه هایی هست که در طول فرآیند مطالبه مهریه ممکنه پیش بیاد.

این هزینه رو معمولاً در ابتدا زوجه باید پرداخت کنه تا کارشناس بیاد و اموال رو قیمت گذاری کنه. اما جای نگرانی نیست! اگه در نهایت شما موفق به وصول مهریه بشید، این هزینه ها هم مثل بقیه هزینه های دادرسی، از آقا قابل مطالبه و دریافت هست. یعنی این هزینه هم نهایتاً از جیب ایشون میره، فقط شما باید اولش پرداخت کنید تا کارها جلو بره.

هزینه های استعلامات و ابلاغیه ها (اگه لازم شد)

برای پیدا کردن اموال آقا، ممکنه نیاز به استعلام از جاهای مختلفی باشه. مثلاً:

• استعلام از بانک مرکزی برای حساب های بانکی.
• استعلام از اداره راهور برای ماشین.
• استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک برای املاک.

هر کدوم از این استعلامات، هزینه خودش رو داره که البته معمولاً مبلغ کمی هستن. علاوه بر این، هزینه های پستی برای ابلاغ نامه ها و اجراییه ها به آقا هم وجود داره که بازم مبلغ زیادی نیستن. این هزینه ها هم در نهایت از آقا قابل وصول هستن.

هزینه حق الوکاله وکیل (اگه وکیل بگیرید)

اگه تصمیم بگیرید برای پیگیری مهریه تون وکیل بگیرید، که اتفاقاً خیلی هم توصیه میشه چون کارتون رو راحت تر میکنه و جلوی اشتباهات رو میگیره، باید هزینه حق الوکاله وکیل رو هم در نظر بگیرید. این هزینه کاملاً جداگانه هست و بر اساس توافقی که با وکیل می کنید و تعرفه های رسمی کانون وکلا تعیین میشه.

نکته خوبش اینه که اگه پرونده به نفع شما تموم بشه و مهریه رو بگیرید، هزینه وکیل هم تا سقف تعرفه قانونی، از آقا قابل مطالبه هست. پس این خودش یه دلگرمی برای خانوم هاست که اگه وکیل بگیرن، ممکنه در نهایت پول وکیل رو هم خود همسرشون پرداخت کنه.

تفاوت های هزینه ای: ثبت در مقابل دادگاه

برای اینکه بهتر بتونید تصمیم بگیرید که مهریه رو از طریق ثبت پیگیری کنید یا دادگاه، یه جدول مقایسه ای از هزینه ها براتون آوردیم:

آیتم هزینه	اجرای ثبت	دادگاه خانواده
هزینه اولیه (ثبت درخواست)	ناچیز (کپی مدارک، تمبر جزئی)	۲.۵% تا ۳.۵% از بهای خواسته (بسته به مبلغ مهریه و در مراحل مختلف دادرسی)
نیم عشر دولتی / هزینه دادرسی اصلی	۵% از مبلغ وصولی (از زوج) – بعد از وصول	۲.۵% تا ۵.۵% از بهای خواسته (توسط زوجه و در ابتدای هر مرحله دادرسی)
هزینه کارشناسی	ابتدا زوجه پرداخت می کند، در نهایت از زوج وصول می شود.	ابتدا زوجه پرداخت می کند، در نهایت از زوج وصول می شود.
امکان اعسار از هزینه	خیر (فقط از نیم عشر معافیت وجود دارد)	بله (برای هزینه های دادرسی، امکان درخواست اعسار وجود دارد)
زمان پرداخت هزینه اصلی	پس از وصول مهریه و از محل آن (توسط زوج)	در ابتدای هر مرحله دادرسی (توسط زوجه)

همونطور که تو جدول میبینید، تفاوت اصلی تو زمان و مسئولیت پرداخت هزینه اصلی هست. تو ثبت، عملاً زوجه اولش هزینه زیادی نمیده، اما تو دادگاه باید از همون اول هزینه های دادرسی رو پرداخت کنه. البته تو دادگاه میشه درخواست اعسار داد تا موقتاً از پرداخت هزینه دادرسی معاف بشید.

مراحل به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت (با تأکید بر نقاط هزینه زا)

حالا که با هزینه ها آشنا شدید، بیایید ببینیم این فرآیند از اول تا آخر چطور پیش میره و کجاش ممکنه براتون هزینه بتراشه:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت کننده ازدواج و درخواست صدور اجراییه:

   اولین قدم اینه که با اصل سند ازدواج و مدارک شناسایی برید دفترخونه ای که توش عقد کردید. اونجا درخواست صدور اجراییه رو ثبت می کنید. این مرحله معمولاً هزینه خیلی کمی داره (شاید چند هزار تومن بابت کپی و فرم).

2. تشکیل پرونده تو اداره اجرای ثبت:

   بعد از اینکه دفترخونه اجراییه رو صادر کرد، مدارک شما به اداره اجرای ثبت فرستاده میشه و اونجا یه پرونده براتون تشکیل میشه.

3. ابلاغ اجراییه به زوج (با مهلت ۱۰ روزه):

   اداره ثبت، اجراییه رو به آقا ابلاغ می کنه. ایشون ۱۰ روز مهلت داره که مهریه رو پرداخت کنه یا ترتیبی برای پرداختش بده. اگه تو این ۱۰ روز پرداخت کنه، شما از پرداخت نیم عشر معاف میشید.

4. معرفی اموال و درخواست توقیف (نقاط هزینه زا: استعلام):

   اگه تو ۱۰ روز مهلت، مهریه پرداخت نشد، نوبت شماست که اموال آقا رو معرفی کنید تا توقیف بشن. اگه از اموالش خبر ندارید، میتونید درخواست استعلام بدید. اینجاست که هزینه های استعلام از بانک مرکزی، راهور و ثبت اسناد و املاک ممکنه پیش بیاد.

5. توقیف اموال و ارزیابی توسط کارشناس (نقاط هزینه زا: کارشناسی):

   بعد از پیدا شدن و توقیف اموال، باید برای ارزیابی اون ها کارشناس تعیین بشه. هزینه کارشناسی رو ابتدا شما پرداخت می کنید، اما همونطور که گفتیم، در نهایت از آقا قابل وصوله.

6. مراحل مزایده و وصول مهریه (زمان دریافت نیم عشر):

   اگه اموال توقیف شده به مزایده گذاشته بشن و فروش برن، یا اگه آقا در نهایت مهریه رو پرداخت کنه، شما مهریه تون رو دریافت می کنید. دقیقاً تو همین مرحله هست که نیم عشر دولتی (۵ درصد مهریه) از مبلغ وصول شده کسر میشه.

7. دریافت گواهی عدم امکان وصول از ثبت (برای مراجعه به دادگاه، در صورت لزوم):

   اگه تو اداره ثبت نتونستید اموالی رو پیدا کنید که قابل توقیف باشن، یا به هر دلیلی پرونده به نتیجه نرسه، میتونید از اداره ثبت یه گواهی بگیرید. با این گواهی، این امکان رو دارید که برید سراغ دادگاه خانواده و پیگیری مهریه رو از اون مسیر ادامه بدید. این گواهی نشون میده که راه ثبت به بن بست خورده و شما مجبورید به دادگاه مراجعه کنید.

معافیت ها و تسهیلات قانونی

همونطور که قبلاً اشاره کردیم، یه سری معافیت ها و تسهیلات هم وجود داره که خوبه ازشون خبر داشته باشید:

• معافیت از پرداخت نیم عشر دولتی: اگه آقا ظرف ۱۰ روز از ابلاغ اجراییه مهریه رو پرداخت کنه، یا اگه شما مهریه رو ببخشید یا با ایشون صلح کنید، از پرداخت نیم عشر معاف میشید. این یعنی پول نیم عشر اصلاً از هیچ کسی گرفته نمیشه.
• اعسار از هزینه دادرسی در دادگاه: این مورد رو خوبه بدونید که اگرچه برای هزینه های اجرایی ثبت مثل نیم عشر نمیشه درخواست اعسار داد، اما اگه مجبور شدید از طریق دادگاه مهریه رو پیگیری کنید و توانایی پرداخت هزینه های دادرسی رو نداشتید، می تونید با معرفی دو شاهد، درخواست اعسار از هزینه دادرسی بدید. دادگاه بعد از بررسی، ممکنه شما رو موقتاً از پرداخت این هزینه ها معاف کنه یا پرداختش رو به زمان بعد از وصول مهریه موکول کنه.
• معافیت برای افراد تحت پوشش: افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کشور، از پرداخت تمامی هزینه های دادرسی و اجرایی (از جمله هزینه های اجرای مهریه) معاف هستند. این یه امتیاز ویژه برای حمایت از این قشر هست.

چند تا نکته حقوقی مهم که باید بدونی!

حالا که تقریباً همه چی رو راجع به هزینه ها و مراحل گفتیم، چند تا نکته مهم دیگه هم هست که باید حتماً بهش توجه کنید:

همیشه با قوانین به روز باشید

مهم ترین چیزی که باید بدونید، اینه که قوانین، مخصوصاً تو حوزه خانواده، ممکنه تغییر کنن. همین قانون برنامه هفتم توسعه که گفتیم، خیلی از رویه های قبلی رو عوض کرد. پس همیشه سعی کنید اطلاعاتتون رو آپدیت نگه دارید. مثلاً تا قبل از اردیبهشت ۱۴۰۳، اجبار داشتید اول برید ثبت، اما الان نه. این تغییرات می تونه روی مسیر و هزینه های شما تأثیر بذاره.

بخشش مهریه یا توافق، روی هزینه ها اثر داره؟

بله، حسابی هم اثر داره! اگه شما در هر مرحله ای از پیگیری مهریه، کلاً مهریه تون رو ببخشید یا با آقا به توافق برسید و ایشون مهریه رو پرداخت کنه، دیگه لازم نیست نیم عشر دولتی پرداخت بشه. این خودش یه صرفه جویی بزرگه، هم برای شما و هم برای آقا. همیشه سعی کنید راه حل مسالمت آمیز رو در اولویت قرار بدید، چون هم از نظر روحی و هم از نظر مالی کمتر بهتون فشار میاد.

مسئولیت پرداخت هزینه ها در صورت فوت زوج یا زوجه

اینجا قضیه کمی پیچیده میشه. اگه خدایی نکرده آقا فوت کنه، مهریه شما از دارایی های باقی مونده ایشون (ماترک) قابل وصوله. هزینه ها هم در این صورت از همون ماترک پرداخت میشن. اما اگه شما (زوجه) فوت کنید، حق مهریه به ورثه تون میرسه و اون ها میتونن پیگیریش کنن. البته معمولاً در این موارد، هزینه ها هم به عهده ورثه خواهد بود تا زمانی که مهریه وصول بشه.

خسارت تأخیر تأدیه مهریه چیست؟

این یه نکته خیلی مهم برای خانم هاست. اگه آقا مهریه رو سر وقت پرداخت نکنه، علاوه بر اصل مهریه، شما حق مطالبه خسارت تأخیر تأدیه رو هم دارید. این خسارت بر اساس نرخ شاخص بانک مرکزی محاسبه میشه. یعنی مهریه شما ارزشش رو در طول زمان از دست نمیده و اگه دیر پرداخت بشه، آقا باید علاوه بر اصل مهریه، خسارت دیرکرد رو هم بده. این برای مهریه هایی که به صورت سکه یا طلا مشخص شدن، یه امتیاز بزرگه.

نقش وکیل در کاهش هزینه ها و افزایش سرعت

میدونم شاید فکر کنید گرفتن وکیل خودش یه هزینه ست، اما تو خیلی از موارد، یه وکیل خوب میتونه هزینه های پنهان شما رو کم کنه و فرآیند رو سریع تر پیش ببره. یه وکیل متخصص مهریه، هم به همه ریزه کاری های قانونی اشراف داره، هم میدونه چطور باید اموال رو پیگیری کنه، و هم می تونه در چانه زنی ها و توافقات به شما کمک کنه. گاهی اوقات، هزینه ای که بابت وکیل پرداخت میشه، در نهایت از هزینه هایی که اگه خودتون اقدام کنید ممکنه بهتون تحمیل بشه، کمتره. فکر کنید یه وکیل کاربلد، بتونه جلوی یه اشتباه حقوقی بزرگ رو بگیره که شما رو مجبور به پرداخت میلیون ها تومن هزینه اضافی کنه!

این رو هم یادتون باشه که همونطور که گفتیم، اگه تو پرونده موفق بشید، حق الوکاله وکیل هم تا سقف قانونی از آقا قابل وصوله. پس این یه سرمایه گذاری برای رسیدن به حقتون میتونه باشه.

انتخاب مسیر درست برای مطالبه مهریه، با توجه به شرایط مالی و نوع اموال زوج، اهمیت زیادی داره. مشاوره با یک وکیل متخصص می تونه راهنمای مطمئنی در این مسیر باشه و شما رو از پرداخت هزینه های اضافی نجات بده.

کلام آخر

پیگیری مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، یه فرآیند حقوقی و گاهاً پر دردسر هست که هزینه های خاص خودش رو داره. اما نکته مهم اینه که بدونید این هزینه ها چی هستن و از کی قراره گرفته بشن. اداره ثبت به دلیل ماهیت لازم الاجرای سند ازدواج، میتونه گزینه ای سریع تر و با پرداخت اولیه کمتر برای زوجه باشه، مخصوصاً اگه آقا اموال مشخصی داشته باشه.

این رو یادتون نره که قوانین تو این زمینه مدام در حال تغییر و به روز شدن هستن (مثلاً لغو اجبار مراجعه اولیه به ثبت). پس، همیشه قبل از هر اقدامی، اطلاعاتتون رو آپدیت کنید یا از یه وکیل متخصص کمک بگیرید تا با خیال راحت و با آگاهی کامل، بهترین تصمیم رو برای گرفتن حقتون بگیرید. بالاخره، حق گرفتنیه!